Obxectivos do ámbito

OBX1. Identificar e comprender a natureza histórica e xeográfica das relacións sociais, as actividades económicas, as manifestacións culturais e os bens patrimoniais, analizando as súas orixes e a súa evolución, e identificando as causas e as consecuencias dos cambios producidos, os problemas actuais e os seus valores presentes, para realizar propostas que contribúan ao benestar futuro e ao desenvolvemento sustentable da sociedade.

• Vivir en sociedade, interactuar coa contorna e comprender as relacións que establecemos e as normas de funcionamento que as rexen resulta algo esencial para que o alumnado poida asumir os seus dereitos e as súas responsabilidades, e poida contribuír ao benestar futuro e ao desenvolvemento sustentable. Entender como funcionan e que valor teñen as relacións sociais, as actividades económicas, as relacións culturais e os bens patrimoniais pasa por comprender cales son as cuestións que preocuparon a humanidade e cal foi a orixe e a evolución das sociedades ao longo do tempo e do espazo. Por iso, neste obxectivo abórdanse as etapas históricas de forma que o alumnado poida comprender as permanencias e os cambios, contextualizando os fenómenos que se foron producindo e as respostas que se deron en cada momento da historia ata o presente.

• Para a adquisición desta competencia será necesaria a aplicación das estratexias e de métodos propios das ciencias sociais, que permitan dar resposta ás principais cuestións xeográficas e históricas que deron lugar á realidade en que vivimos. Entender a orixe e a evolución das relacións sociais, económicas, culturais e políticas, identificando as causas e as consecuencias dos cambios que se foron producindo ao longo do tempo e do espazo, constitúe a base para comprender o mundo actual, e achégalle ao alumnado as ferramentas necesarias para contribuír ao benestar e ao desenvolvemento sustentable da sociedade de que forma parte, creando así unha futura cidadanía democrática e responsable.

OBX2. Comprender as orixes e a evolución dos procesos de integración europea e a súa relevancia no presente e no futuro da sociedade española e das comunidades locais, destacando a contribución do Estado, as súas institucións e as entidades sociais á paz, á seguridade cidadá e á cooperación internacional, ao desenvolvemento sustentable fronte ao cambio climático e á cidadanía global, para contribuír a crear un mundo máis seguro, solidario, sustentable e xusto.

• A globalización fai difícil concibir a vida dunha sociedade allea ao contacto e á interacción con outros pobos. Para poder entender a historia dun país é necesario situalo no escenario dos grandes fluxos de difusión cultural e técnica e no contexto das relacións políticas e da economía internacional. A integración de España no espazo europeo supón un elemento imprescindible para entender a política, a sociedade e a cultura do país. Ademais, formar parte de Europa facilita a mobilidade da cidadanía entre os estados membros.

• O alumnado de ciclos formativos de grao básico debe ser quen de valorar o papel que desempeñou España nas redes de intercambio europeas, e que implicacións ten no presente e no futuro da sociedade española o feito de formar parte da Unión. As actividades encamiñadas á adquisición deste obxectivo deberían promover o interese do alumnado pola realidade internacional e os problemas e os retos que presenta o mundo en que vivimos e, en concreto, no ámbito europeo, para poder entender e asumir o compromiso colectivo de formar parte dunha sociedade globalizada, a partir da riqueza que supón a diversidade cultural.

OBX3. Recoñecer os principios, os valores, os dereitos e os deberes do noso sistema democrático e constitucional analizando de forma crítica as formulacións históricas e xeográficas, as institucións e as organizacións políticas e económicas en que se enmarcan e se manifestan, para adecuar o comportamento propio ao cumprimento dos devanditos principios, valores, dereitos e deberes.

• A Constitución española é a norma suprema que recolle os principios e os fundamentos que conforman o modelo de convivencia no territorio español. Promove a responsabilidade civil, a iniciativa cidadá, o compromiso social e o traballo en favor de movementos e accións que contribúan á cohesión social e ao cumprimento efectivo dos dereitos humanos e as liberdades fundamentais, tanto en España como no resto do mundo, adoptando unha actitude crítica ante as desigualdades e ante todo tipo de discriminación, especialmente a referida ao xénero, á orientación sexual ou á pertenza a minorías etnoculturais. A Constitución española é produto tanto do período de transición á democracia como dos movementos, as accións e os acontecementos que, ao longo da historia, afianzaron as ideas e os valores que conforman o noso actual sistema democrático.

• A Constitución española, ademais, establece os principios básicos do sistema democrático español e garante a soberanía nacional, que necesita o exercicio dunha cidadanía activa, pois implica que toda a cidadanía é titular do poder público do que derivan os poderes lexislativo, executivo e xudicial. Por iso, é necesario que o alumnado sexa consciente dos seus dereitos e dos seus deberes en canto que cidadáns e cidadás, e poida adecuar o seu comportamento ao cumprimento dos principios e dos valores democráticos e constitucionais. A adquisición deste obxectivo está finalmente dirixida a que o alumnado sexa capaz de actuar exercendo unha cidadanía ética e ecosocialmente responsable, e participando plenamente da vida social, política e cívica.

OBX4. Procurar e seleccionar información a partir de diferentes fontes de maneira progresivamente autónoma, avaliando a súa fiabilidade e a súa pertinencia en función das necesidades detectadas, e evitando os riscos de manipulación e desinformación, para a integrar como coñecemento e compartila desde un punto de vista crítico, persoal e respectuoso coa propiedade intelectual.

• As destrezas e os procesos asociados á procura, á selección e ao tratamento da información son instrumentos imprescindibles para se desenvolver na sociedade do coñecemento. Por iso, cómpre que o alumnado adquira habilidades necesarias para localizar, valorar e interpretar a información, e para a transformar en coñecemento, sabendo identificala, xestionala, avaliala e comunicala correctamente. É necesario, ademais, adoptar un punto de vista crítico e persoal que evite os posibles riscos de manipulación e desinformación, e evidenciar unha actitude ética e responsable coa propiedade intelectual e coa identidade dixital.

• Débese facilitar que o alumnado, de xeito individual ou colectivo, consulte fontes de información variadas con obxectivos determinados e sobre unha diversidade de temas próximos á súa experiencia e ao seu interese, tanto profesional como persoal. As actividades xeradas para aplicar este obxectivo deberían adaptarse e contextualizarse a cada ciclo formativo, tratando de relacionalo cos contidos específicos de cada familia profesional e con aspectos e elementos próximos ao ámbito persoal, cultural, social e territorial do alumnado. No labor de procura e selección de información débese tender a unha abordaxe progresivamente autónoma canto á planificación e ao respecto polas convencións establecidas para a difusión dos coñecementos adquiridos (organización en epígrafes, procedementos de cita, notas, bibliografía e webgrafía, etc.), respectando sempre a propiedade intelectual e aplicando estratexias para evitar os riscos de manipulación e desinformación. É tamén imprescindible o desenvolvemento dunha aprendizaxe construtiva, da motivación, a creatividade e a adecuación ao contexto na difusión da nova aprendizaxe. Neste sentido, a biblioteca escolar, entendida como un espazo creativo de aprendizaxe, será unha contorna ideal para a adquisición desta competencia.

OBX5. Comunicar en linguas galega e castelá de xeito cooperativo e respectuoso, atendendo ás convencións propias dos xéneros discursivos e á súa adecuación a diferentes ámbitos e contextos, para dar resposta a necesidades concretas.

• O desenvolvemento da competencia comunicativa do alumnado en linguas galega e castelá –que abrangue a comprensión, a produción e a interacción, tanto orais como escritas e multimodais– require destrezas específicas dentro da área vinculadas e definidas pola diversidade de situacións, contextos e necesidades persoais e sociais do alumnado. Por iso, débense desenvolver prácticas discursivas que incidan na interacción, na comprensión e na expresión dun catálogo diversificado de textos orais, escritos e multimodais. Os obxectivos asociados á comprensión oral inclúen anticipar o contido, reter información relevante en función do propio obxectivo, distinguir entre feitos e opinións, captar o sentido global e a relación entre as partes do discurso, identificar a intención do emisor, analizar procedementos retóricos ou valorar a fiabilidade, a forma e o contido do texto. Pola súa vez, a interacción oral require coñecer as estratexias para tomar e ceder a palabra, despregar actitudes de escoita activa, expresarse con fluidez e claridade, e co ton e o rexistro adecuados, así como pór en xogo as estratexias de cortesía e de cooperación conversacional na expresión de ideas ou opinións atendendo aos elementos da comunicación non verbal. A produción oral de carácter formal, monologada ou dialogada, ofrece marxe para a planificación e comparte, por tanto, estratexias co proceso de escritura. As tecnoloxías da información e da comunicación facilitan novos formatos para a comunicación oral multimodal, tanto síncrona como asíncrona, e favorecen o rexistro das achegas orais do alumnado para a súa difusión en contextos reais e para a súa posterior análise e revisión.

• Desenvolver a competencia de lectura implica incidir no uso das estratexias que deben despregarse antes, durante e despois do acto de lectura, co propósito de formar lectores e lectoras competentes e con autonomía ante todo tipo de textos. Comprender un texto implica captar o seu sentido global e a información máis relevante en función do propósito de lectura e do contexto en que este se produza, integrar a información explícita e realizar as inferencias necesarias, formular hipóteses acerca da intención comunicativa que subxace aos devanditos textos, e reflexionar sobre a súa forma e o seu contido. Para iso, convén acompañar os procesos de lectura do alumnado de maneira detida na aula. Por último, saber escribir significa hoxe en día saber facelo en diferentes soportes e formatos, moitos deles de carácter hipertextual e multimodal, e require o coñecemento e a apropiación dos «moldes» en que cristalizaron as prácticas comunicativas escritas propias dos diferentes ámbitos de uso: os xéneros discursivos. A elaboración dun texto escrito é froito dun proceso que ten polo menos catro momentos: a planificación, a redacción, a revisión –que pode ser autónoma pero tamén compartida con outros e outras estudantes ou guiada pola persoa docente– e a edición do texto final. A composición do texto escrito debe atender tanto a criterios de coherencia, cohesión e adecuación, como á corrección gramatical e ortográfica e á propiedade léxica.

OBX6. Interpretar e valorar obras diversas como fonte de pracer e coñecemento, compartindo experiencias de lectura, para construír a propia identidade de lectura e gozar da dimensión social desta actividade.

• O desenvolvemento deste obxectivo implica recorrer un camiño de progreso planificado que pasa pola dedicación dun tempo periódico e constante á lectura tanto individual como compartida, acompañado de estratexias e estruturas adecuadas para fomentar o hábito e o gusto pola lectura e configurar a autonomía e a identidade de lectura. Este obxectivo debe facilitar o tránsito desde unha lectura puramente identificativa ou argumental das obras a outra máis consciente e elaborada, e que abra as portas a textos inicialmente arredados da experiencia inmediata do alumnado.

• É esencial a configuración dun corpus de textos adecuado, formado por obras de calidade que posibiliten tanto a lectura autónoma como o enriquecemento da experiencia persoal de lectura e que inclúa o contacto con formas literarias actuais impresas e dixitais, así como con prácticas culturais emerxentes. Xunto a iso, é recomendable traballar para configurar unha comunidade de lectores e lectoras con referentes compartidos; brindar estratexias que axuden a cada lector ou lectora a seleccionar os textos do seu interese, próximos ás súas experiencias, apropiarse deles e compartir a súa experiencia persoal de lectura. É conveniente, ademais, desenvolver de maneira guiada as habilidades de interpretación que permiten relacionar o sentido da obra cos seus elementos textuais e contextuais, así como establecer vínculos entre a obra lida, outras obras e outras manifestacións artísticas, construíndo un mapa cultural que conxugue os horizontes nacionais propios da literatura en galego e en castelán cos europeos e universais.

OBX7. Comunicarse en lingua estranxeira, con crecente autonomía, empregando recursos analóxicos e dixitais e usando estratexias básicas de comprensión, produción e interacción, para responder de maneira creativa e eficaz a necesidades persoais e profesionais concretas.

• A comunicación en lingua estranxeira supón pór en práctica os coñecementos, as destrezas e as actitudes que cómpren para a comprensión, a produción e a interacción, tanto oral como escrita e multimodal, sobre temas frecuentes e cotiáns, de relevancia persoal ou propios do seu ámbito profesional de especialización do alumnado. A comprensión, neste nivel, implica entender e interpretar os textos e extraer o seu sentido xeral para satisfacer necesidades comunicativas concretas, tanto persoais como profesionais. Entre as estratexias de comprensión máis útiles para o alumnado están a inferencia e a identificación de elementos lingüísticos clave. A produción, pola súa parte, en diversos formatos e soportes, debe dar lugar á redacción e á exposición oral de textos. Nos ciclos formativos de grao básico pode incluír a exposición dunha pequena descrición ou anécdota, unha presentación formal sobre un tema propio do ámbito profesional de especialización do ciclo ou a redacción de textos útiles para o futuro profesional do alumnado, mediante ferramentas dixitais e analóxicas. No seu formato multimodal, a produción inclúe o uso conxunto de diferentes recursos para producir significado (escritura, imaxe, gráficos, táboas, diagramas, son, xestos, etc.) e a selección e a aplicación do máis adecuado en función da tarefa e as necesidades en cada caso. A interacción implica dúas ou máis persoas participantes na construción dun discurso. Para a súa posta en práctica entran en xogo a cortesía lingüística e a etiqueta dixital, os elementos verbais e non verbais da comunicación, así como a adecuación aos rexistros e aos xéneros dialóxicos, tanto orais como escritos e multimodais, en contornas síncronas ou asíncronas. Por último, o léxico en lingua estranxeira tamén debe ter en conta a familia profesional en que se insire o ciclo formativo, co fin de facilitar estratexias comunicativas para unha saída ao mundo laboral.

OBX8. Valorar criticamente a diversidade lingüística e cultural, e adecuarse a ela, usando os repertorios persoais e tomando conciencia das estratexias e dos coñecementos propios, para xestionar de forma empática e respectuosa en situacións interculturais.

• O plurilingüismo e a interculturalidade supoñen experimentar a diversidade lingüística e cultural, analizándoa e beneficiándose dela. O plurilingüismo permite o uso dos repertorios lingüísticos persoais para que, partindo das experiencias propias, o alumnado poida ampliar e mellorar a aprendizaxe de linguas novas, ao mesmo tempo que desenvolve e enriquece ese repertorio. Pola súa banda, a interculturalidade, que favorece o entendemento coas demais persoas, merece unha atención específica para que forme parte da experiencia do alumnado e para evitar que a súa percepción sobre a diversidade estea distorsionada polos estereotipos e constitúa a orixe de calquera tipo de discriminación. A valoración crítica e a adecuación á diversidade débenlle permitir ao alumnado actuar de forma empática e respectuosa en situacións propias do ámbito persoal e do seu ámbito profesional de especialización.

• A conciencia da diversidade tanto lingüística como cultural proporciónalle ao alumnado a posibilidade de relacionar distintas linguas e culturas. Ademais, favorece o desenvolvemento da súa capacidade para identificar e utilizar unha gran variedade de estratexias que lle permitan establecer relacións con persoas doutras culturas. Esta competencia específica permite ao alumnado abrirse a novas experiencias, ideas, sociedades e culturas, amosando interese e respecto cara ao diferente, así como relativizar a propia perspectiva e o propio sistema de valores culturais, e distanciarse e evitar as actitudes sustentadas sobre calquera tipo de discriminación ou reforzo de estereotipos. A conciencia da diversidade tamén lle permitirá ao alumnado comprender a situación de bilingüismo en que se atopa, amosando unha actitude de respecto cara ás linguas cooficiais da nosa comunidade autónoma, e permitiralle entender o bilingüismo como unha fonte de enriquecemento persoal. Todo o anterior estará orientado ao obxectivo de prover o alumnado das ferramentas necesarias para exercer a actividade propia do seu ámbito de especialización, así como desenvolver unha cultura compartida e unha cidadanía comprometida coa sustentabilidade e os valores democráticos. Erradicar os usos discriminatorios e manipuladores da linguaxe, así como os abusos de poder a través da palabra, capacita o alumnado para participar na construción dunha sociedade máis equitativa e menos desigual, incidindo na indispensable dimensión ética da comunicación.

Ámbito de Comunicación e Ciencias Sociais

1º curso

Bloque 1. Ciencias Sociais

Identifica, comprende e procura información sobre as causas e as consecuencias dos procesos históricos e a súa permanencia no tempo, así como as características do espazo xeográfico, os seus elementos e as súas interrelacións, recoñecendo o valor dos bens patrimoniais e culturais, o grao de sustentabilidade da contorna e a necesidade de protexelos e de conservalos.

Criterios de avaliación

Obxectivos

• CA1.1. Analizouse e interpretouse a contorna nos seus aspectos xerais e locais desde unha perspectiva sistémica e integradora, a través de conceptos e procedementos xeográficos, identificando os seus principais elementos e as interrelacións existentes, e valorando o grao de sustentabilidade e equilibrio dos espazos a partir de actitudes de defensa, protección, conservación e mellora da contorna (natural, rural e urbana).

OBX1

• CA1.2. Relacionáronse as culturas e as civilizacións que se desenvolveron ao longo da historia desde a prehistoria á Idade Moderna nun contexto xeral e próximo, e reflexionouse sobre os múltiples significados que adoptan e as súas finalidades, explicando e valorando a realidade multicultural que se xerou ao longo do tempo, e analizando as situacións e os problemas do presente.

OBX1

• CA1.3. Valorouse a protección e conservación do patrimonio artístico, histórico, natural e cultural como fundamento da nosa identidade colectiva, considerándoo un ben recreativo e cultural e un recurso para o desenvolvemento dos pobos, apreciando o legado histórico, institucional, artístico e cultural en Europa, España e Galicia como patrimonio común, e realizáronse propostas que contribúan á súa conservación e a un desenvolvemento ecosocial sustentable.

OBX2

• CA1.4. Interpretouse a realidade europea, española e galega actual desde a perspectiva do desenvolvemento sustentable e a cidadanía global, recoñecendo a importancia de implicarse na procura de solucións e no modo de concretalas desde a propia capacidade de acción, e valorando a contribución de programas e misións dirixidos polos estados, os organismos internacionais e as asociacións civís para o logro da paz, a seguridade integral, a convivencia social e a cooperación entre os pobos.

OBX2

• CA1.5. Recoñecéronse e explicáronse os mecanismos que regularon a convivencia e a vida en común ao longo da historia, desde a orixe da sociedade ata a Idade Moderna, sinalando os principais modelos de organización social e política que se foron xestando, e valorando a contribución das mulleres na historia.

OBX3

• CA1.6. Adecuouse o comportamento propio ao cumprimento dos principios, valores, dereitos e deberes democráticos e constitucionais, identificando os motivos e os argumentos que sustentan a súa validez e rexeitando calquera tipo de discriminación, especialmente a que se dá por motivos socioeconómicos, de xénero, de orientación sexual ou de pertenza a minorías etnoculturais.

OBX3

Criterios de avaliación

Obxectivos

• CA1.7. Aplicáronse estratexias tanto analóxicas como dixitais de procura, selección e organización de información, avaliando a súa fiabilidade e a súa pertinencia en función do obxectivo perseguido e evitando os riscos de manipulación e desinformación.

OBX4

• CA1.8. Elaboráronse contidos propios a partir de diferentes fontes de maneira progresivamente autónoma, procurando e seleccionando a información máis adecuada, adoptando un punto de vista crítico e respectuoso cos principios de propiedade intelectual e citando as fontes consultadas.

OBX4

• CA1.9. Realizáronse exposicións orais con diferente grao de planificación sobre temas de interese persoal, ecosocial, educativo e profesional, axustándose ás convencións propias dos diversos xéneros discursivos, con fluidez, coherencia e o rexistro adecuado, en diferentes soportes e utilizando de xeito eficaz recursos verbais e non verbais.

OBX5

Contidos

• Obxectivos e estratexias das ciencias sociais: procedementos, termos e conceptos.

• Fontes históricas e arqueolóxicas do coñecemento histórico como base para a construción deste (arquivos, bibliotecas, museos, etc.). Riscos do uso das tecnoloxías da información e da comunicación. Uso ético da información. O problema da desinformación.

• As grandes migracións humanas e o nacemento das primeiras culturas prehistóricas e as primeiras persoas poboadoras na Península Ibérica e en Galicia.

• As raíces clásicas de Grecia e Roma no mundo occidental: as institucións e a construción das identidades culturais e do eurocentrismo a través do pensamento e da arte.

• Principais fitos da historia medieval e moderna mundial, europea, española e galega: causas e consecuencias sociais, políticas, económicas e culturais.

• Organización social e política ao longo da historia: a transformación política do ser humano desde as civilizacións antigas ás monarquías da Idade Moderna.

• A cidade e o mundo rural ao longo da historia: poles, urbes, cidades, vilas e aldeas. As súas características en España e en Galicia.

• A pegada humana e a conservación, a protección e a defensa do patrimonio ambiental, histórico, artístico, cultural e natural. Legado cultural en España e en Galicia. A relación do ser humano e a natureza ao longo da historia.

• Significado e función das expresións artísticas e culturais nas distintas civilizacións do período histórico que se aborda no curso, e exemplos puntuais dalgunha das obras universais e galegas ou dalgún dos movementos artísticos máis significativos.

• Diversidade social e multiculturalidade: integración e cohesión social.

• Compromiso e acción ante os obxectivos de desenvolvemento sustentable.

• A emerxencia climática e os problemas ecosociais. A conciencia ambiental. Compromiso e acción ante os obxectivos do desenvolvemento sustentable. Os efectos da globalización nas sociedades actuais.

• Discriminacións: causas e consecuencias. Respecto polas minorías etnoculturais.

• Contribución das mulleres á historia: da prehistoria á etapa moderna.

• Exposición de ideas e argumentos sobre diferentes feitos históricos que se abordan no curso.

Bloque 2. Comunicación en Lingua Castelá e en Lingua Galega

RA2. Utiliza estratexias comunicativas para interpretar e comunicar información oral e escrita en linguas galega e castelá, e para interpretar textos literarios anteriores ao século XIX nas dúas linguas, xerando criterios estéticos para a construción do gusto persoal e aplicando os principios da escoita activa, estratexias sinxelas de composición, as normas lingüísticas básicas e estratexias de análise, síntese e clasificación, de xeito estruturado e progresivo.

Criterios de avaliación

Obxectivos

• CA2.1. Localizouse e organizouse información obtida a partir de diversas fontes, avaliando a súa fiabilidade e a súa pertinencia en función do obxectivo e das necesidades propostas.

OBX4

• CA2.2. Elaboráronse contidos propios a partir de diferentes fontes de xeito progresivamente autónomo, buscando e seleccionando a información máis axeitada, adoptando un punto de vista crítico e respectuoso cos principios de propiedade intelectual e citando as fontes consultadas.

OBX4

• CA2.3. Aplicáronse estratexias tanto analóxicas como dixitais de procura e de selección de información, evitando os riscos de manipulación e de desinformación.

OBX4

• CA2.4. Comprendeuse e interpretouse o sentido global, a estrutura, a información máis relevante en función das necesidades comunicativas e a intención do emisor en textos orais, escritos e multimodais de diferentes ámbitos, avaliando a súa calidade, a súa fiabilidade e a idoneidade da canle utilizada.

OBX5

Criterios de avaliación

Obxectivos

• CA2.5. Realizáronse exposicións orais con diferente grao de planificación sobre temas de interese persoal, ecosocial, educativo e profesional axustándose ás convencións propias dos diversos xéneros discursivos, con fluidez, coherencia e o rexistro axeitado, en diferentes soportes e utilizando de maneira eficaz recursos verbais e non verbais.

OBX5

• CA2.6. Planificouse a redacción de textos escritos e multimodais atendendo á situación comunicativa, ao destinatario, ao propósito e á canle; redactáronse e revisáronse borradores, e presentouse un texto final coherente, cohesionado e co rexistro axeitado, con precisión léxica e corrección ortográfica e gramatical.

OBX5

• CA2.7. Participouse de xeito activo e adecuado en interaccións orais informais, no traballo en equipo e en situacións orais formais de carácter dialogado, con actitudes de escoita activa e estratexias de cooperación conversacional e cortesía lingüística.

OBX5

• CA2.8. Léronse de xeito autónomo textos seleccionados en función dos propios gustos, dos intereses e das necesidades, deixando constancia do progreso do propio itinerario de lectura e cultural, e explicáronse os criterios de selección das lecturas.

OBX6

• CA2.9. Actuouse de forma empática e respectuosa en situacións interculturais, construíndo vínculos entre as linguas e as culturas, rexeitando calquera tipo de discriminación, prexuízo e estereotipo en contextos comunicativos cotiáns dos ámbitos profesional e persoal.

OBX8

• CA2.10. Aceptouse e valorouse a diversidade lingüística e cultural como fonte de enriquecemento persoal, amosando interese e identificando elementos culturais e lingüísticos que fomenten o respecto, a sustentabilidade e a democracia.

OBX8

Contidos

• Alfabetización mediática e informacional. Procura e selección da información con criterios de fiabilidade, calidade e pertinencia; análise, valoración, reorganización e síntese da información en esquemas propios.

– Fontes de información: criterios de procura e selección de información fiable, pertinente e de calidade. Aspectos básicos da propiedade intelectual.

– Comunicación e difusión da información de maneira creativa e respectuosa coa propiedade intelectual.

– Estratexias de procura e selección de información.

– Análise dos riscos e das consecuencias da manipulación e da desinformación.

– Estratexias de organización da información: a escrita como mecanismo para organizar o pensamento (notas, esquemas, mapas conceptuais, resumos…).

– Achegamento ao correcto emprego do sistema de citación e ao uso das referencias bibliográficas nas creacións propias

– Utilización responsable das tecnoloxías da información. Dispositivos, aplicacións informáticas e plataformas dixitais de procura de información.

• Comunicación. Estratexias de produción, comprensión e análise crítica de textos orais, escritos e multimodais de diferentes ámbitos.

– Contexto: compoñentes do feito comunicativo: grao de formalidade da situación e carácter público ou privado; distancia social entre as persoas interlocutoras; propósitos comunicativos e interpretación de intencións; canle de comunicación e elementos non verbais da comunicación.

– Comprensión e creación de secuencias textuais básicas (narrativas, descritivas, dialogadas, expositivas e argumentativas).

– Emprego correcto das propiedades textuais: coherencia, cohesión e adecuación.

– Xéneros discursivos propios do ámbito persoal: a conversa, con especial atención aos actos de fala que ameazan a imaxe da persoa interlocutora (a discrepancia, a queixa, a orde e a reprobación).

– Xéneros discursivos propios do ámbito social. Redes sociais e medios de comunicación. Etiqueta dixital e riscos da desinformación, a manipulación e a vulneración da privacidade. Análise da imaxe e dos elementos paratextuais dos textos icónico-verbais e multimodais.

– Interacción oral e escrita de carácter informal e formal. Cooperación conversacional e cortesía lingüística. Escoita activa, asertividade e resolución dialogada dos conflitos. Comunicación emocional. Autoconfianza: posta en valor de puntos fortes. O erro na comunicación como oportunidade de mellora.

– Comprensión oral: sentido global do texto e relación entre as súas partes; selección e retención da información relevante. A intención do emisor.

– Detección de usos discriminatorios da linguaxe verbal e non verbal. Valoración da forma e do contido do texto. Os prexuízos lingüísticos.

– Produción oral formal: planificación e procura de información, textualización e revisión. Adecuación á audiencia e ao tempo de exposición. Elementos non verbais. Trazos discursivos e lingüísticos da oralidade formal. A deliberación oral argumentada.

– Comprensión de lectura: sentido global do texto e relación entre as súas partes. A intención do emisor. Detección de usos discriminatorios da linguaxe verbal e icónica. Valoración da forma e do contido do texto.

– Produción escrita: planificación, redacción, revisión e edición en diferentes soportes. Corrección gramatical e ortográfica. Propiedade léxica. Usos da escritura para a organización do pensamento: toma de notas, esquemas, mapas conceptuais, resumos, etc.

– Identificación y emprego de recursos lingüísticos para amosar a implicación do emisor nos textos: formas de deíxe (persoal, temporal e espacial) e procedementos de modalización.

– Uso coherente das formas verbais nos textos. Os tempos de pretérito na narración. Correlación temporal no discurso relatado.

– Corrección lingüística e revisión ortográfica e gramatical dos textos. Uso de dicionarios, de manuais de consulta e de correctores ortográficos en soporte analóxico ou dixital.

– Emprego correcto dos signos de puntuación como mecanismo organizador do texto escrito. A súa relación co significado.

• Educación literaria.

– Lectura guiada de fragmentos de obras relevantes do patrimonio literario español desde a Idade Media ata o século XVIII inscritas nun itinerario temático ou de xénero.

– Lectura guiada de fragmentos de obras relevantes do patrimonio literario galego desde a Idade Media ata o século XIX inscritas nun itinerario temático ou de xénero.

– Lectura guiada de fragmentos de obras relevantes do patrimonio literario universal desde a Idade Media ata o século XVIII inscritas nun itinerario temático ou de xénero.

– Expresión, a través de modelos, da experiencia de lectura e de diferentes formas de apropiación e recreación dos textos lidos.

– Relación e comparación dos textos lidos en lingua castelá con outros textos orais, escritos ou multimodais, con outras manifestacións artísticas e coas novas formas de ficción en función de temas, estruturas e linguaxes.

– Relación e comparación dos textos lidos en lingua galega con outros textos orais, escritos ou multimodais, con outras manifestacións artísticas e coas novas formas de ficción en función de temas, estruturas e linguaxes.

– Lectura expresiva, dramatización e recitación dos textos escritos en lingua castelá atendendo aos procesos de comprensión, apropiación e oralización implicados.

– Lectura expresiva, dramatización e recitación dos textos escritos en lingua galega atendendo aos procesos de comprensión, apropiación e oralización implicados.

– Estratexias para interpretar obras e fragmentos literarios, atendendo aos valores culturais, éticos e estéticos presentes nos textos. Lectura con perspectiva de xénero. Visibilización do universo feminino. Lectura con perspectiva ambiental e ecolóxica, con especial incidencia no cambio climático e na protección e o benestar dos animais.

• Reflexión sobre a lingua.

– Análise da diversidade lingüística da contorna. Biografía lingüística.

– Estratexias de construción guiada de conclusións propias sobre o sistema lingüístico. Observación, comparación e clasificación de unidades comunicativas (morfemas, palabras e oracións). Manipulación de estruturas, formulación de hipóteses, contraexemplos, xeneralizacións e contraste entre linguas, co uso da metalinguaxe específica.

Bloque 3. Comunicación en Lingua Estranxeira

RA3. Comunica e interpreta información oral e escrita en lingua estranxeira, en situacións de comunicación habituais e frecuentes dos ámbitos profesional, persoal e público, utilizando estratexias e técnicas básicas de planificación, execución e reparación para a comprensión, a produción e a coprodución de textos orais e escritos breves, sinxelos, claros e ben estruturados.

Criterios de avaliación

Obxectivos

• CA3.1. Aplicáronse estratexias tanto analóxicas como dixitais de procura, selección e organización de información, avaliando de forma guiada a súa fiabilidade e a súa pertinencia en función do obxectivo perseguido e evitando os riscos de manipulación e desinformación.

OBX4

• CA3.2. Elaboráronse contidos propios a partir de diferentes fontes de maneira progresivamente autónoma, procurando e seleccionando de xeito guiado a información máis adecuada, adoptando un punto de vista crítico e respectuoso cos principios de propiedade intelectual e citando as fontes consultadas

OBX4

• CA3.3. Interpretouse de forma guiada o sentido global e a información específica e explícita de textos orais, escritos e multimodais breves e sinxelos sobre temas frecuentes e cotiáns, propios do seu ámbito profesional de especialización ou de relevancia persoal, expresados de forma clara e no rexistro estándar da lingua estranxeira, a través de diversos soportes.

OBX7

• CA3.4. Producíronse en lingua estranxeira textos orais, escritos e multimodais breves, sinxelos, estruturados, comprensibles e adecuados á situación comunicativa, seguindo pautas e modelos establecidos e facendo uso de ferramentas e recursos analóxicos e dixitais.

OBX7

• CA3.5. Participouse en situacións interactivas e accións guiadas síncronas e asíncronas, breves e sinxelas, en lingua estranxeira, sobre temas cotiáns próximos ao seu ámbito profesional ou de relevancia persoal, amosando empatía e respecto pola cortesía lingüística e a etiqueta dixital, así como polas diferentes necesidades, ideas, inquietudes, iniciativas e motivacións das persoas interlocutoras.

OBX7

Criterios de avaliación

Obxectivos

• CA3.6. Utilizáronse de forma guiada e en contornas persoais e profesionais da propia especialidade próximas á súa experiencia, estratexias adecuadas para iniciar, manter e terminar a comunicación, tomar e ceder a palabra, solicitar e formular aclaracións e explicacións en lingua estranxeira.

OBX7

• CA3.7. Mellorouse a capacidade de se comunicar en lingua estranxeira utilizando os coñecementos e as estratexias do repertorio lingüístico e cultural propio, con apoio doutras persoas participantes e de soportes analóxicos e dixitais.

OBX8

• CA3.8. Aceptouse e valorouse, desde unha perspectiva de xénero, a diversidade lingüística e cultural como fonte de enriquecemento persoal, amosando interese por compartir elementos culturais e lingüísticos que fomenten o respecto, a sustentabilidade e a democracia.

OBX8

Contidos

• Estratexias e técnicas para a adquisición de autoconfianza. O erro como instrumento de mellora.

• Estratexias básicas para a planificación, a execución, o control e a reparación da comprensión, a produción e a coprodución de textos orais, escritos e multimodais.

• Funcións comunicativas básicas dos ámbitos profesional e persoal adecuadas ao contexto comunicativo: saudar, despedirse e presentarse; describir persoas, obxectos e lugares; situar eventos no tempo; situar obxectos, persoas e lugares no espazo; pedir e intercambiar información; dar instrucións e ordes; ofrecer, aceptar e rexeitar axuda, proposicións ou suxestións; expresar parcialmente o gusto ou o interese e as emocións básicas; narrar acontecementos pasados, describir situacións presentes e expresar sucesos futuros; expresar a opinión e a posibilidade, etc.

• Modelos contextuais e xéneros discursivos básicos na comprensión, na produción e na coprodución de textos orais, escritos e multimodais, breves e sinxelos, dos ámbitos tanto profesional de especialización como persoal.

• Unidades lingüísticas básicas e significados asociados ás devanditas unidades, tales como expresión da entidade e as súas propiedades, cantidade e calidade, o espazo e as relacións espaciais, o tempo e as relacións temporais, a afirmación, a negación, a interrogación e a exclamación, e relacións lóxicas básicas.

• Léxico, frases e expresións de uso común da familia profesional en que se insire o ciclo formativo e doutros ámbitos persoais do ámbito profesional.

• Padróns sonoros, acentuais, rítmicos e de entoación básicos, e significados e intencións comunicativas xerais asociadas a eses padróns.

• Convencións ortográficas básicas e significados e intencións comunicativas asociados aos formatos, aos padróns e aos elementos gráficos.

• Ferramentas analóxicas e dixitais básicas para a comprensión, a produción e a coprodución oral, escrita e multimodal, e plataformas virtuais de interacción e colaboración para a aprendizaxe e a comunicación, tanto no ámbito profesional de especialización como no persoal.

• Estratexias e técnicas para responder eficazmente a unha necesidade comunicativa básica e concreta de forma comprensible, malia as limitacións derivadas do nivel de competencia na lingua estranxeira e nas demais linguas do repertorio lingüístico propio.

• Estratexias básicas para identificar, recuperar e utilizar unidades lingüísticas (léxico, morfosintaxe, padróns sonoros, etc.), a partir da comparación das linguas e das variedades que conforman o repertorio lingüístico persoal.

• Aspectos socioculturais e sociolingüísticos básicos relativos ás situacións propias do seu ámbito profesional de especialización e á vida cotiá.

• Estratexias básicas para entender e apreciar a diversidade lingüística e cultural.

Ámbito de Comunicación e Ciencias Sociais

2º curso

Bloque 1. Ciencias Sociais

Identifica, comprende e procura información sobre as causas e as consecuencias dos procesos históricos e xeográficos, e a súa permanencia no tempo, procurando un mundo máis seguro e xusto baseado na valoración da cohesión social, da cooperación internacional, dos procesos da integración en Europa, dos valores democráticos e constitucionais, e da contribución do Estado e as súas institucións á consecución da paz e da seguridade cidadá.

Criterios de avaliación

Obxectivos

• CA1.1. Relacionáronse as culturas e as civilizacións que se desenvolveron desde o século XIX ata a actualidade e os feitos máis relevantes en España e en Galicia, reflexionando sobre os múltiples significados que adoptan e as súas finalidades, explicando e valorando a realidade multicultural que se xerou ao longo do tempo, e analizando as situacións e os problemas do presente.

OBX1

Criterios de avaliación

Obxectivos

• CA1.2. Sinalouse e explicouse o proceso de unificación do espazo europeo e a súa relevancia na construción da sociedade española e galega, analizando a súa evolución e argumentando a súa influencia na política nacional.

OBX2

• CA1.3. Identificáronse e valoráronse as principais institucións europeas, analizando os seus principios reitores, as súas normas de funcionamento e as súas funcións, xulgando o seu papel nos conflitos internacionais e recoñecendo a súa contribución á paz e á cooperación internacional, ao desenvolvemento sustentable, á loita contra o cambio climático e á cidadanía global.

OBX2

• CA1.4. Interpretouse a realidade europea, española e galega actual desde a perspectiva do desenvolvemento sustentable e a cidadanía global, expresando a importancia de implicarse na procura de solucións e no modo de concretalos desde a propia capacidade de acción, e valorouse a contribución das misións e dos programas dirixidos polos estados, os organismos internacionais e as asociacións civís para o logro da paz, a seguridade integral, a convivencia social e a cooperación entre os pobos.

OBX2

• CA1.5. Identificáronse, interpretáronse e analizáronse os principios, valores, deberes e dereitos fundamentais da Constitución española, o sistema democrático, as súas institucións e as súas organizacións sociais, políticas e económicas, así como a importancia do sistema constitucional e dos estatutos autonómicos, e explicouse a súa función como mecanismos que regulan a convivencia e a vida en comunidade.

OBX3

• CA1.6. Recoñecéronse e explicáronse os mecanismos que regularon a convivencia desde o século XIX ata a actualidade no contexto xeral e máis próximo, e sinaláronse os principais modelos de organización social e política que se foron xestando.

OBX3

• CA1.7. Adecuouse o comportamento propio ao cumprimento dos principios, valores, dereitos e deberes democráticos e constitucionais, identificando os motivos e os argumentos que sustentan a súa validez e rexeitando calquera tipo de discriminación, especialmente a que se dá por motivos socioeconómicos, de xénero, de orientación sexual ou de pertenza a minorías etnoculturais.

OBX3

• CA1.8. Elaboráronse contidos propios a partir de diferentes fontes de maneira progresivamente autónoma, procurando e seleccionando a información máis adecuada, adoptando un punto de vista crítico e respectuoso cos principios de propiedade intelectual e citando as fontes consultadas.

OBX4

• CA1.9. Aplicáronse estratexias tanto analóxicas como dixitais de procura e de selección de información, evitando os riscos de manipulación e de desinformación.

OBX4

• CA1.10. Realizáronse exposicións orais con diferente grao de planificación sobre temas de interese persoal, ecosocial, educativo e profesional, axustándose ás convencións propias dos diversos xéneros discursivos, con fluidez, coherencia e o rexistro adecuado, en diferentes soportes e utilizando de xeito eficaz recursos verbais e non verbais.

OBX5

Contidos

• Principais fitos da historia mundial, europea, española e galega: causas e consecuencias sociais, políticas, económicas e culturais, desde o século XIX á actualidade.

• Organización social e política desde o século XIX ata a actualidade: a transformación política do ser humano (desde a servidume á cidadanía).

• A lei como contrato social: a constitución e o exercicio da cidadanía.

• As relacións internacionais e o estudo de conflitos e violencias. O Holocausto

• Significado e función das expresións artísticas e culturais do período histórico que se aborda no curso, e exemplos puntuais de obras ou movementos artísticos significativos.

• As formacións identitarias (ideoloxías, nacionalismos e movementos supranacionais).

• O proceso de construción europea: integración económica, monetaria e cidadá.

• Institucións europeas: orixe, principios básicos, funcionamento e funcións.

• Cidadanía europea e global: ideas e actitudes para a formación dunha identidade común.

• España e Galicia en Europa: proceso de transformación e contextualización dos aspectos políticos, sociais, económicos e culturais na formación da identidade.

• Diversidade social e multiculturalidade: integración e cohesión social en España como exemplo de país de migrantes.

• A Constitución española. Modelo territorial de España e de Galicia; ordenamento normativo autonómico, estatal e supranacional.

• A Declaración Universal dos Dereitos Humanos: orixe, xustificación e implicacións na vida cotiá.

• O sistema democrático: a súa construción, os seus principios básicos recollidos na Constitución; distintos modelos e norma institucional básica dos estatutos de autonomía; o Estatuto de Galicia.

• Institucións e organizacións sociais, políticas e económicas na actualidade.

• A contribución do Estado e as súas institucións á paz, á seguridade integral cidadá e á convivencia social.

• España en Europa e no mundo. A seguridade e a cooperación internacional. Os compromisos internacionais de España.

• O compromiso social: mediación, resolución pacífica de conflitos e proxectos comunitarios.

• Convivencia cívica e cultura democrática: incorporación e implicación na sociedade civil. O recoñecemento dos dereitos LGTBI.

• Discriminacións: causas e consecuencias. Movementos cara á igualdade das mulleres, con exemplos de mulleres relevantes da historia contemporánea. Logro dunha efectiva igualdade de xénero. Manifestacións e condutas non sexistas.

• Exposición de ideas e argumentos sobre diferentes feitos históricos contemporáneos e actuais.

Bloque 2. Comunicación en Lingua Castelá e en Lingua Galega

RA2. Utiliza estratexias comunicativas para interpretar e comunicar información oral e escrita en linguas galega e castelá, e para interpretar textos literarios nas dúas linguas, xerando criterios estéticos para a construción do gusto persoal e aplicando os principios da escoita activa, estratexias sinxelas de composición, as normas lingüísticas básicas, estratexias de análise, síntese e clasificación de xeito estruturado e progresivo.

Criterios de avaliación

Obxectivos

• CA2.1. Elaboráronse contidos propios a partir de diferentes fontes de maneira progresivamente autónoma, procurando e seleccionando a información máis adecuada, adoptando un punto de vista crítico e respectuoso cos principios de propiedade intelectual e citando as fontes consultadas

OBX4

• CA2.2. Aplicáronse estratexias tanto analóxicas como dixitais de procura e de selección de información, evitando os riscos de manipulación e de desinformación.

OBX4

• CA2.3 Comprendeuse e interpretouse o sentido global, a estrutura e a información máis relevante en función das necesidades comunicativas e a intención do emisor en textos orais, escritos e multimodais de diferentes ámbitos, avaliando a súa calidade, a súa fiabilidade e a idoneidade da canle utilizada.

OBX5

• CA2.4. Realizáronse exposicións orais con diferente grao de planificación sobre temas de interese persoal, ecosocial, educativo e profesional, axustándose ás convencións propias dos xéneros discursivos, con fluidez, coherencia e o rexistro adecuado, en diferentes soportes e utilizando de xeito eficaz recursos verbais e non verbais.

OBX5

• CA2.5. Planificouse a redacción de textos escritos e multimodais atendendo á situación comunicativa, ao destinatario, ao propósito e á canle; redactáronse borradores e revisáronse, e presentouse un texto final coherente, cohesionado e co rexistro adecuado, con precisión léxica e corrección ortográfica e gramatical.

OBX5

• CA2.6. Participouse de maneira activa e adecuada en interaccións orais informais, no traballo en equipo e en situacións orais formais de carácter dialogado, con actitudes de escoita activa e estratexias de cooperación conversacional e cortesía lingüística.

OBX5

• CA2.7. Léronse con autonomía textos seleccionados en función dos propios gustos, os intereses e as necesidades, deixando constancia do progreso do propio itinerario de lectura e cultural, e explicáronse os criterios de selección das lecturas.

OBX6

• CA2.8. Compartiuse a experiencia de lectura literaria en soportes diversos, relacionando o sentido da obra cos seus elementos formais e contextuais, e relacionando o texto lido con outras manifestacións artísticas en función de temas, estruturas, linguaxe e valores éticos e estéticos.

OBX6

• CA2.9. Actuouse con empatía e respecto en situacións interculturais, construíndo vínculos entre as linguas e as culturas, rexeitando calquera tipo de discriminación, prexuízo e estereotipo en contextos comunicativos cotiáns dos ámbitos persoal e profesional.

OBX8

• CA2.10. Aceptouse e valorouse a diversidade lingüística e cultural como fonte de enriquecemento persoal, amosando interese por compartir elementos culturais e lingüísticos que fomenten a sustentabilidade e a democracia.

OBX8

Contidos

• Alfabetización informacional. Procura e selección da información con criterios de fiabilidade, calidade e pertinencia; análise, valoración, reorganización e síntese da información en esquemas propios.

– Comunicación e difusión da información de maneira creativa e respectuosa coa propiedade intelectual.

– Análise dos riscos e das consecuencias da manipulación e da desinformación.

– Achegamento ao correcto emprego do sistema de citación e ao uso das referencias bibliográficas nas creacións propias.

– Utilización responsable das tecnoloxías da información. Dispositivos, aplicacións informáticas e plataformas dixitais de procura de información.

• Comunicación. Estratexias de produción, comprensión e análise crítica de textos orais, escritos e multimodais de diferentes ámbitos.

– Comprensión e creación de secuencias textuais básicas (narrativas, descritivas, dialogadas, expositivas e argumentativas).

– Emprego correcto das propiedades textuais (coherencia, cohesión e adecuación) e respecto por elas nas creacións propias.

– Xéneros discursivos propios do ámbito educativo: a estrutura e as principais características dos textos científicos, técnicos e humanísticos.

– Xéneros discursivos propios do ámbito profesional: o currículo, a carta de motivación e a entrevista de traballo.

– Interacción oral e escrita de carácter informal e formal. Cooperación conversacional e cortesía lingüística. Escoita activa, asertividade e resolución dialogada dos conflitos. Comunicación emocional.

– Comprensión oral: sentido global do texto e relación entre as súas partes; selección e retención da información relevante. Intención do emisor.

– Produción oral formal: planificación e procura de información, textualización e revisión. Adecuación á audiencia e ao tempo de exposición. Elementos non verbais. Trazos discursivos e lingüísticos da oralidade formal. Deliberación oral argumentada

– Comprensión de lectura: sentido global do texto e relación entre as súas partes. A intención do emisor. Detección de usos discriminatorios da linguaxe verbal e icónica. Valoración da forma e do contido do texto.

– Produción escrita: planificación, redacción, revisión e edición en diferentes soportes. Corrección gramatical e ortográfica. Propiedade léxica. Usos da escritura para a organización do pensamento: toma de notas, esquemas, mapas conceptuais, resumos, etc.

– Identificación e emprego de recursos lingüísticos para adecuar o rexistro á situación de comunicación.

– Emprego correcto dos mecanismos de cohesión. Recoñecemento e utilización de conectores textuais. Identificación e uso de mecanismos de referencia interna gramaticais (substitucións pronominais) e léxicos (repeticións, sinónimos, hiperónimos e elipses).

– Corrección lingüística e revisión ortográfica e gramatical dos textos. Uso de dicionarios, de manuais de consulta e de correctores ortográficos en soportes analóxico ou dixital.

– Emprego correcto dos signos de puntuación como mecanismo organizador do texto escrito. A súa relación co significado.

• Educación literaria.

– Lectura guiada de fragmentos de obras relevantes do patrimonio literario español desde o século XIX ata a actualidade.

– Lectura guiada de fragmentos de obras relevantes do patrimonio literario galego desde o século XX ata a actualidade.

– Lectura guiada de fragmentos de obras relevantes do patrimonio literario universal desde o século XIX ata a actualidade.

– Implicación na lectura de forma progresivamente autónoma e reflexión sobre os textos lidos e sobre a propia práctica de lectura sustentada en modelos.

– Estratexias de construción compartida da interpretación das obras. Discusións, conversacións literarias, debates ou emisión razoada das opinións persoais.

– Construción do sentido da obra a partir da análise dos seus elementos formais e contextuais. Efectos dos seus recursos expresivos na recepción.

– Estratexias de mobilización da experiencia persoal, de lectura e cultural para establecer vínculos de maneira argumentada entre a obra lida e aspectos da actualidade, así como con outros textos e manifestacións artísticas e culturais. A lectura compartida e a lectura dialóxica.

– Estratexias para interpretar obras e fragmentos literarios, atendendo aos valores culturais, éticos e estéticos presentes nos textos. Lectura con perspectiva de xénero. Visibilización do universo feminino. Lectura con perspectiva ambiental e ecolóxica, con especial incidencia no cambio climático e na protección e o benestar dos animais.

– Creación de textos a partir da apropiación das convencións da linguaxe literaria e en referencia a modelos dados (imitación, transformación, continuación, etc.).

• Reflexión sobre a lingua.

– Recoñecemento das linguas oficiais de España e das súas variedades dialectais, con especial atención ao galego e ao castelán. As linguas de signos. Exploración e cuestionamento de prexuízos e estereotipos lingüísticos.

– Estratexias de construción guiada de conclusións propias sobre o sistema lingüístico. Observación, comparación e clasificación de unidades comunicativas (morfemas, palabras e oracións). Manipulación de estruturas, formulación de hipóteses, contraexemplos, xeneralizacións e contraste entre linguas, co uso da metalinguaxe específica.

– Procedementos de adquisición e formación de palabras. Reflexión sobre os cambios no seu significado, as relacións semánticas entre palabras e os seus valores denotativos e connotativos, en función do contexto e do propósito comunicativo.

Bloque 3. Comunicación en Lingua Estranxeira

RA3. Comunica e interpreta información oral e escrita en lingua estranxeira, en situacións de comunicación habituais, frecuentes e concretas dos ámbitos profesional, persoal e público, utilizando estratexias e técnicas básicas e sistemáticas de planificación, execución e reparación para a comprensión, produción e coprodución de textos orais e escritos breves, sinxelos, claros e ben estruturados.

Criterios de avaliación

Obxectivos

• CA3.1. Aplicáronse estratexias tanto analóxicas como dixitais de procura, selección e organización de información, avaliando de xeito guiado a súa fiabilidade e a súa pertinencia en función do obxectivo perseguido, e evitando os riscos de manipulación e de desinformación.

OBX4

• CA3.2. Elaboráronse contidos propios a partir de diferentes fontes de maneira progresivamente autónoma, procurando e seleccionando a información máis adecuada, adoptando un punto de vista crítico e respectuoso cos principios de propiedade intelectual e citando as fontes consultadas.

OBX4

Criterios de avaliación

Obxectivos

• CA3.3. Interpretouse o sentido global e a información específica e explícita de textos orais, escritos e multimodais breves e sinxelos sobre temas frecuentes e cotiáns propios do seu ámbito profesional de especialización ou de relevancia persoal, expresados de forma clara e no rexistro estándar da lingua estranxeira.

OBX7

• CA3.4. Producíronse en lingua estranxeira textos orais, escritos e multimodais, breves, sinxelos, estruturados, comprensibles e adecuados á situación comunicativa, seguindo pautas establecidas e facendo uso de ferramentas e recursos analóxicos e dixitais.

OBX7

• CA3.5. Participouse en situacións interactivas e en accións guiadas síncronas e asíncronas, breves e sinxelas, en lingua estranxeira, sobre temas cotiáns próximos ao seu ámbito profesional ou de relevancia persoal, amosando empatía e respecto pola cortesía lingüística e a etiqueta dixital, así como polas necesidades, as ideas, as inquietudes, as iniciativas e as motivacións das persoas interlocutoras.

OBX7

• CA3.6. Utilizáronse, de forma guiada e en contornas profesionais e persoais próximas á súa experiencia, estratexias adecuadas para iniciar, manter e terminar a comunicación, tomar e ceder a palabra, e solicitar e formular aclaracións e explicacións en lingua estranxeira.

OBX7

• CA3.7 Mellorouse a capacidade de se comunicar en lingua estranxeira utilizando os coñecementos e as estratexias do repertorio lingüístico e cultural propio, con apoio doutras persoas participantes e de soportes analóxicos e dixitais.

OBX8

• CA3.8. Aceptouse e valorouse, desde unha perspectiva de xénero, a diversidade lingüística e cultural como fonte de enriquecemento profesional e persoal, identificando os elementos culturais e lingüísticos que fomentan o respecto, a sustentabilidade e a democracia.

OBX8

Contidos

• Estratexias e técnicas para a adquisición de autoconfianza. O erro como instrumento de mellora.

• Estratexias básicas para a planificación, a execución, o control e a reparación da comprensión, a produción e a coprodución de textos orais, escritos e multimodais.

• Funcións comunicativas básicas dos ámbitos profesional e persoal adecuadas ao contexto comunicativo: saudar, despedirse e presentarse; describir persoas, obxectos e lugares; situar eventos no tempo; situar obxectos, persoas e lugares no espazo; pedir e intercambiar información; dar instrucións e ordes; ofrecer, aceptar e rexeitar axuda, proposicións ou suxestións; expresar parcialmente o gusto ou o interese e as emocións básicas; narrar acontecementos pasados, describir situacións presentes e expresar sucesos futuros; expresar a opinión e a posibilidade, etc.

• Modelos contextuais e xéneros discursivos básicos na comprensión, na produción e na coprodución de textos orais, escritos e multimodais breves e sinxelos, tanto do ámbito profesional de especialización como do persoal.

• Unidades lingüísticas básicas e significados asociados a esas unidades, tales como expresión da entidade e as súas propiedades, cantidade e calidade, o espazo e as relacións espaciais, o tempo e as relacións temporais, a afirmación, a negación, a interrogación e a exclamación, e relacións lóxicas básicas.

• Léxico, frases e expresións de uso común da familia profesional en que se insire o ciclo formativo e do ámbito profesional.

• Padróns sonoros, acentuais, rítmicos e de entoación básicos, e significados e intencións comunicativas xerais asociados a eses padróns.

• Convencións ortográficas básicas e significados e intencións comunicativas asociados aos formatos, aos padróns e aos elementos gráficos.

• Ferramentas analóxicas e dixitais básicas para a comprensión, a produción e a coprodución oral, escrita e multimodal; e plataformas virtuais de interacción e colaboración para a aprendizaxe e a comunicación tanto no ámbito profesional de especialización como no persoal.

• Estratexias e técnicas para responder eficazmente a unha necesidade comunicativa básica e concreta de forma comprensible, malia as limitacións derivadas do nivel de competencia na lingua estranxeira e nas demais linguas do repertorio lingüístico propio.

• Estratexias básicas para identificar, recuperar e utilizar unidades lingüísticas (léxico, morfosintaxe, padróns sonoros, etc.), a partir da comparación das linguas e variedades que conforman o repertorio lingüístico persoal.

• Aspectos socioculturais e sociolingüísticos básicos relativos ás situacións propias do seu ámbito profesional de especialización e á vida cotiá.

• Estratexias básicas para entender e apreciar a diversidade lingüística e cultural.

Obxectivos

do ámbito

Competencias clave do perfil de saída (*)

CCL

CP

STEM

CD

CPSAA

CC

CE

CCEC

OBX1

3

1

1-2-3-4

1

OBX2

2

1-2-3-4

1

1

OBX3

5

1-2-3-4

1

OBX4

3

1-4

4-5

3

OBX5

1-2

2

4

1-4-5

3

1

OBX6

1-2-4

1-3-5

1-2-3-4

OBX7

1-2-5

1-2

1

3

5

1

OBX8

5

2-3

3

1-3

3

1

Obxectivos do ámbito

OBX1. Recoñecer os motivos polos que ocorren os principais fenómenos naturais, a partir de situacións cotiás, e explicalos en termos das leis e teorías científicas adecuadas, para pór en valor a contribución da ciencia á sociedade.

• A aprendizaxe das ciencias desde a perspectiva integradora do enfoque STEM ten como base o recoñecemento dos fundamentos científicos dos fenómenos que ocorren no mundo real. Os alumnos e as alumnas competentes recoñecen os porqués científicos do que sucede ao seu arredor e interprétanos a través das leis e das teorías correctas. Isto posibilita que o alumnado estableza relacións construtivas entre a ciencia, a súa vida cotiá e a súa contorna profesional, o que lle permite desenvolver a capacidade para facer interpretacións doutros fenómenos diferentes, aínda que non fosen estudados previamente. Ao adquirir este obxectivo, espértase nos alumnos e nas alumnas un interese pola ciencia e pola mellora da contorna e da calidade de vida.

• Aspectos tan importantes como a conservación do ambiente ou a preservación da saúde física e mental teñen unha base científica, e comprender a súa explicación e os seus fundamentos básicos outórgalle ao alumnado un mellor entendemento da realidade, o que favorece unha participación activa na contorna educativa e profesional como cidadáns e cidadás con implicación e compromiso no desenvolvemento global, no marco dunha sociedade inclusiva.

OBX2. Interpretar e modelizar en termos científicos problemas e situacións da vida cotiá e profesional, aplicando diferentes estratexias, formas de razoamento, ferramentas tecnolóxicas e o pensamento computacional, para achar e analizar solucións, comprobando a súa validez.

• O razoamento e a resolución de problemas considérase unha destreza esencial para o desenvolvemento de actividades científicas ou técnicas e para calquera outra actividade profesional, polo que deben ser dous eixes fundamentais na aprendizaxe das ciencias, das matemáticas e da súa aplicación na contorna profesional. Para resolver un problema é esencial realizar unha lectura atenta e comprensiva, interpretar a situación formulada, extraer a información relevante e transformar o enunciado verbal nunha forma que poida ser resolta mediante procedementos previamente adquiridos. Este proceso compleméntase coa utilización de diferentes formas de razoamento, tanto dedutivo como indutivo, para obter a solución. Para iso cómpre a realización de preguntas adecuadas e a elección de estratexias que implican a mobilización de coñecementos e a utilización de procedementos e algoritmos. O pensamento computacional xoga tamén un papel central na resolución de problemas, xa que abrangue un conxunto de formas de razoamento como a automatización, o pensamento algorítmico ou a descomposición en partes. A análise das solucións obtidas potencia a reflexión crítica sobre a súa validez, tanto desde un punto de vista estritamente matemático como desde unha perspectiva global, valorando aspectos relacionados coa sustentabilidade, o consumo responsable, a igualdade de xénero, a equidade ou a non discriminación, entre outros.

• O desenvolvemento deste obxectivo fomenta un pensamento máis diverso e flexible, mellora a capacidade do alumnado para resolver problemas en diferentes contextos, amplía a propia percepción sobre as ciencias e as matemáticas, e enriquece e consolida os conceptos básicos, o que repercute nun maior nivel de compromiso, no incremento da curiosidade e na valoración positiva do proceso de aprendizaxe, favorecendo a inclusión social e a iniciación profesional.

OBX3. Utilizar os métodos científicos, facendo indagacións e levando a cabo proxectos, para desenvolver os razoamentos propios do pensamento científico e mellorar as destrezas no uso das metodoloxías científicas.

• O desempeño de destrezas científicas leva consigo un dominio progresivo no uso das metodoloxías propias da investigación científica para levar a cabo estudos sobre aspectos clave do mundo natural. A consecución deste obxectivo supón mellorar as destrezas para realizar observacións sobre a contorna cotiá, formular preguntas e hipóteses acerca dela e comprobar a veracidade destas mediante o emprego da experimentación, utilizando as ferramentas e a normativa máis convenientes en cada caso.

• Ademais, desenvolverse no uso das metodoloxías científicas supón unha ferramenta fundamental no traballo colaborativo por proxectos que se leva a cabo na ciencia, e cobra especial importancia na formación profesional por contribuír a conformar o perfil profesional dos alumnos e das alumnas. Por este motivo é importante que o alumnado desenvolva este obxectivo a través da práctica e conserve estas actitudes no exercicio da súa profesión no futuro.

OBX4. Analizar os efectos de determinadas accións cotiás ou da contorna profesional sobre a saúde e o medio natural e social, baseándose en fundamentos científicos, para valorar a importancia dos hábitos que melloran a saúde individual e colectiva, evitan ou minimizan os impactos ambientais negativos e son compatibles cun desenvolvemento sustentable.

• A actividade humana produciu importantes alteracións na contorna cun ritmo de avance sen precedentes na historia da Terra. Algunhas destas alteracións, como o aumento da temperatura media terrestre, a acumulación de residuos plásticos, a destrución de ecosistemas, a perda da biodiversidade ou a diminución da dispoñibilidade de auga potable e outros recursos, poñen en grave perigo algunhas actividades humanas esenciais, entre as que destaca a produción de alimentos.

• Así mesmo, instaláronse nas sociedades máis desenvolvidas certos hábitos prexudiciais como a dieta rica en graxas e azucres, o sedentarismo, o uso de drogas ou a adicción ás novas tecnoloxías. Isto deu lugar a un aumento da frecuencia dalgunhas patoloxías que constitúen importantes problemas da sociedade actual.

• No entanto, determinadas accións e hábitos saudables e sustentables (como alimentación sa, exercicio físico ou consumo responsable) poden contribuír á preservación e á mellora da saúde individual e colectiva, e a frear as tendencias ambientais negativas anteriormente descritas. Por iso, é imprescindible para o pleno desenvolvemento e a integración profesional e persoal do alumnado como cidadáns e cidadás que se coñezan e se apliquen os fundamentos científicos que xustifican un estilo de vida saudable e sustentable.

OBX5. Interpretar e transmitir información e datos científicos, logo de contrastar a súa veracidade, utilizando a linguaxe verbal ou gráfica apropiadas, para adquirir e afianzar coñecementos da contorna natural, social e profesional.

• Nos ámbitos científicos, así como en moitas outras situacións da vida, é necesario seleccionar, interpretar e analizar toda a información dispoñible para ser utilizada con fins concretos. A información de carácter científico pódese presentar en formatos moi diversos, como enunciados, gráficas, táboas, modelos, diagramas, etc., que é necesario comprender para traballar adecuadamente na ciencia. Así mesmo, a linguaxe matemática outorga á aprendizaxe da ciencia unha ferramenta potente de comunicación global, e as linguaxes específicas de cada disciplina científica réxense por normas que cómpre comprender e aplicar.

• O alumnado debe ser competente na selección de información rigorosa e veraz procedente de fontes fiables e contrastadas, na avaliación crítica e a interpretación correcta da información que se lle proporciona, e na súa transmisión a partir dunha observación ou dun estudo. Para iso, debe empregar con corrección distintos formatos e ter en conta certas normas específicas de comunicación das disciplinas científicas.

OBX6. Identificar as ciencias e as matemáticas implicadas en contextos diversos, interrelacionando conceptos e procedementos, para os aplicar en situacións da vida cotiá e do ámbito profesional correspondente.

• O coñecemento das ciencias e das matemáticas responde á necesidade da sociedade ante os grandes desafíos e retos de carácter transdisciplinario que á humanidade se lle presentan. O ámbito de Ciencias Aplicadas debe ser valorado polo alumnado como unha ferramenta esencial para aumentar a súa competencia científica, o que lle permite conectar os coñecementos que adquire coa súa experiencia académica e profesional, facendo que a súa aprendizaxe sexa significativa e poida ser empregada con posterioridade en diferentes situacións.

• Xa que logo, é importante que o alumnado teña a oportunidade de identificar e experimentar a aplicación das ciencias e as matemáticas en diferentes contextos, entre os que destacan o persoal, o social e o profesional. Este último contexto cobra especial importancia, pois o alumnado debe recoñecer o papel do coñecemento científico dentro da súa rama profesional.

• A conexión entre as ciencias e as matemáticas e outros ámbitos non debería limitarse aos saberes conceptuais, senón ampliarse ás actitudes e aos procedementos científicos, de forma que poidan ser transferidos e aplicados a outros contextos da vida real e á resolución de problemas da contorna persoal, social e profesional.

OBX7. Desenvolver destrezas persoais identificando e xestionando emocións, pondo en práctica estratexias de aceptación do erro como parte do proceso de aprendizaxe e adaptándose ante situacións de incerteza, para mellorar a perseveranza na consecución de obxectivos e a valoración da aprendizaxe das ciencias.

• Formular preguntas e resolver problemas científicos ou retos máis globais nos que interveñen o pensamento científico e o razoamento matemático debe ser unha tarefa gratificante. Por iso, a adquisición e o desenvolvemento de destrezas emocionais dentro da aprendizaxe das ciencias e das matemáticas fomenta o benestar do alumnado, a autorregulación emocional e o interese cara á aprendizaxe do ámbito.

• O desenvolvemento deste obxectivo implica identificar e xestionar as emocións, recoñecer fontes de estrés, ser perseverante, pensar de forma crítica e creativa, mellorar a resiliencia e manter unha actitude proactiva ante novos desafíos. Para a consecución deste obxectivo é necesario que o alumnado se enfronte a pequenos retos que contribúan á reflexión sobre o propio pensamento, eviten posibles bloqueos e promovan a mellora do autoconcepto ante a aprendizaxe do ámbito.

OBX8. Desenvolver destrezas sociais e traballar de forma colaborativa en equipos diversos con roles asignados que permitan potenciar o crecemento entre iguais, valorando a importancia de romper os estereotipos de xénero na investigación científica, para o emprendemento persoal e laboral.

• O avance científico é produto do esforzo colectivo e rara vez o resultado do traballo dun só individuo. A ciencia implica comunicación e colaboración entre profesionais, en ocasións con adscrición a diferentes disciplinas. Así mesmo, para a xeración de novos coñecementos é esencial que se compartan as conclusións e os procedementos obtidos por un grupo de investigación co resto da comunidade científica. Pola súa vez, estes coñecementos serven de base para a construción de novas investigacións e descubrimentos.

• Cabe salientar, ademais, que a interacción e a colaboración son de gran importancia en diversos ámbitos profesionais e sociais, e non exclusivamente nun contexto científico. O traballo colaborativo ten un efecto enriquecedor sobre os resultados obtidos e no desenvolvemento persoal das persoas participantes, pois permite o intercambio de puntos de vista en ocasións moi diversas. A colaboración implica mobilizar as destrezas comunicativas e sociais do alumnado e require unha actitude respectuosa e aberta fronte ás ideas alleas, que valore a importancia de romper os roles de xénero e os estereotipos sexistas. Por tal motivo, a aprendizaxe cooperativa é imprescindible para o desenvolvemento profesional e social pleno do alumnado como membro activo da nosa sociedade.

Ámbito de Ciencias Aplicadas

1º curso

BC1. Destrezas científicas básicas

RA1. Caracteriza as fases do método científico, valorando a importancia da investigación e o traballo colaborativo para os avances sociais.

Criterios de avaliación

Obxectivos

• CA1.1. Expuxéronse preguntas e hipóteses que poidan ser respondidas ou contrastadas utilizando o método científico, a observación, a información e o razoamento, explicando fenómenos naturais e realizando predicións sobre eles.

OBX3

Criterios de avaliación

Obxectivos

• CA1.2. Deseñáronse e realizáronse experimentos e obtivéronse datos cuantitativos e cualitativos sobre fenómenos naturais no medio natural e no laboratorio utilizando os instrumentos, as ferramentas ou as técnicas adecuadas con corrección, para obter resultados claros que respondan a cuestións concretas ou que contrasten a veracidade dunha hipótese.

OBX3

• CA1.3. Interpretáronse os resultados obtidos en proxectos de investigación utilizando o razoamento e, cando sexa necesario, ferramentas matemáticas e tecnolóxicas.

OBX3

• CA1.4. Organizouse e comunicouse información científica e matemática de xeito claro e rigoroso e de maneira verbal, gráfica, numérica, etc., utilizando o formato máis adecuado.

OBX5

• CA1.5. Empregáronse e citáronse de forma adecuada fontes fiables seleccionando a información científica relevante na consulta e na creación de contidos, e mellorando a aprendizaxe propia e colectiva.

OBX5

• CA1.6. Asumiuse responsablemente unha función concreta dentro dun proxecto científico utilizando espazos virtuais cando sexa necesario, achegando valor, analizando criticamente as contribucións do resto do equipo, respectando a diversidade e favorecendo a inclusión.

OBX8

• CA1.7. Emprendéronse, de xeito guiado e de acordo coa metodoloxía adecuada, proxectos científicos colaborativos orientados á mellora e á creación de valor na sociedade.

OBX8

• CA1.8. Valorouse a contribución da ciencia á sociedade e o labor dos homes e as mulleres que se dedican ao seu desenvolvemento, entendendo a investigación como un labor colectivo en constante evolución, froito da interacción entre a ciencia, a tecnoloxía, a sociedade e o ambiente.

OBX1

Contidos

• Proxectos de investigación. Metodoloxía da investigación científica:

– Identificación e formulación de cuestións.

– Elaboración de hipóteses.

– Comprobación mediante experimentación.

– Análise e interpretación de resultados.

• Contornas e recursos de aprendizaxe científica (como o laboratorio e as contornas virtuais): utilización adecuada, que asegure a conservación da saúde propia e a comunitaria, a seguridade e o respecto polo ambiente.

• Linguaxe científica: interpretación, produción e comunicación eficaz de información de carácter científico no contexto escolar e profesional en diferentes formatos.

• Valoración da ciencia e da actividade desenvolvida polas persoas que se dedican a ela, e recoñecemento da súa contribución aos distintos ámbitos do saber humano e no avance e a mellora da sociedade.

BC2. Sentido numérico.

RA2. Resolve problemas en contextos cotiáns interpretando, organizando e analizando a información numérica relevante.

Criterios de avaliación

Obxectivos

• CA2.1. Elaboráronse representacións que axuden na procura de estratexias de resolución dunha situación problematizada, organizando os datos dados e comprendendo as preguntas formuladas.

OBX2

• CA2.2. Acháronse as solucións dun problema utilizando a información e os datos achegados, os propios coñecementos e as estratexias e as ferramentas apropiadas.

OBX2

• CA2.3. Comprobouse a corrección das solucións dun problema e a súa coherencia no contexto dado.

OBX2

• CA2.4. Empregáronse ferramentas tecnolóxicas adecuadas na representación, na resolución de problemas e na comprobación das solucións.

OBX2

• CA2.5. Organizouse e comunicouse información científica e matemática de xeito claro e rigoroso e de maneira verbal, gráfica, numérica, etc., utilizando o formato máis adecuado.

OBX5

• CA2.6. Analizouse e interpretouse información científica e matemática presente na vida cotiá, cunha actitude crítica.

OBX5

Contidos

• Números e operacións.

– Identificación e representación de cantidades con números naturais, enteiros, decimais e racionais.

– Representación e ordenación de números na recta numérica.

– Selección da representación máis adecuada dunha cantidade e utilización en distintos contextos.

– Operacións ou combinación de operacións con números naturais, enteiros, racionais ou decimais (suma, resta, multiplicación, división e potencias con expoñentes enteiros).

– Propiedades das operacións con números naturais, enteiros, racionais ou decimais.

– Resolución de problemas elixindo a representación máis adecuada dunha cantidade.

– Estratexias de cálculo mental, de xeito manual ou con calculadora.

– Relacións inversas (adición e subtracción, multiplicación e división, cadrado e raíz cadrada): utilización na resolución de problemas.

• Utilización da contaxe para resolver problemas da vida cotiá e profesional, adaptando a estratexia e o tipo de contaxe ao tamaño dos números.

• Interpretación de números grandes e pequenos.

– Recoñecemento da notación científica.

– Orde de magnitude.

– Uso da calculadora na representación de números en notación exponencial e científica

• Factores e múltiplos: relacións e uso da factorización en números primos na resolución de problemas.

• Razóns e proporcións: comprensión e representación de relacións cuantitativas.

• Relacións de proporcionalidade directa e inversa.

– Recoñecemento das relacións de proporcionalidade directa e inversa.

– Interpretación da constante de proporcionalidade no contexto dado.

– Resolución de problemas de proporcionalidade: escalas, cambio de divisas, etc.

• Porcentaxes.

– Comprensión e uso en diferentes contextos.

– Aumentos e diminucións porcentuais. Aplicación en contextos cotiáns e profesionais, como rebaixas, descontos, impostos, taxas, etc.

• Toma de decisións a partir da información numérica relevante: consumo responsable, relacións calidade-prezo e valor-prezo en contextos cotiáns e profesionais.

BC3. Sentido da medida

RA3. Realiza medidas e estimacións en figuras planas, usando as ferramentas necesarias e adaptando a estratexia e o grao de precisión ao contexto.

Criterios de avaliación

Obxectivos

• CA3.1. Acháronse as solucións dun problema utilizando a información e os datos achegados, os propios coñecementos e as estratexias e as ferramentas apropiadas.

OBX2

• CA3.2. Analizouse e interpretouse información científica e matemática presente na vida cotiá, cunha actitude crítica.

OBX5

• CA3.3. Aplicáronse procedementos propios das ciencias e as matemáticas en situacións diversas, establecendo conexións entre áreas de coñecemento en contextos naturais, sociais e profesionais.

OBX6

Contidos

• Estimación, relacións e conversións. Toma de decisión xustificada do grao de precisión en situacións de medida.

• Obtención de fórmulas para o cálculo de perímetros e áreas de figuras planas.

• Aplicación do cálculo de perímetros e áreas na resolución de problemas.

BC4. Sentido espacial

RA4. Identifica e constrúe con ferramentas dixitais figuras de dúas e tres dimensións, e coñece as súas características principais.

Criterios de avaliación

Obxectivos

• CA4.1. Elaboráronse representacións que axuden na procura de estratexias de resolución dunha situación problematizada, organizando os datos dados e comprendendo as preguntas formuladas.

OBX2

• CA4.2. Empregáronse ferramentas tecnolóxicas adecuadas na representación, na resolución de problemas e na comprobación das solucións.

OBX2

• CA4.3. Organizouse e comunicouse información científica e matemática de xeito claro e rigoroso, e de maneira verbal, gráfica, numérica, etc., utilizando o formato máis adecuado.

OBX5

Contidos

• Formas xeométricas de dúas e tres dimensións.

– Descrición de figuras planas e tridimensionais, e os seus elementos característicos.

– Clasificación das formas xeométricas planas e tridimensionais en función das súas propiedades ou características.

– Construción de formas xeométricas con ferramentas manipulativas e dixitais, como programas de xeometría dinámica, realidade aumentada, etc.

• Coordenadas cartesianas: localización e descrición de relacións espaciais.

BC5. Sentido alxébrico

RA5. Usa a linguaxe alxébrica e as relacións lineais para resolver problemas sinxelos, comprobando a corrección e a coherencia das solucións atopadas.

Criterios de avaliación

Obxectivos

• CA5.1. Elaboráronse representacións que axuden na procura de estratexias de resolución dunha situación problematizada, organizando os datos dados e comprendendo as preguntas formuladas.

OBX2

• CA5.2. Acháronse as solucións dun problema utilizando a información e os datos achegados, os propios coñecementos e as estratexias e as ferramentas apropiadas.

OBX2

• CA5.3. Comprobouse a corrección das solucións dun problema e a súa coherencia no contexto formulado.

OBX2

• CA5.4. Empregáronse ferramentas tecnolóxicas adecuadas na representación, na resolución de problemas e na comprobación das solucións.

OBX2

• CA5.5. Organizouse e comunicouse información científica e matemática de xeito claro e rigoroso, e de maneira verbal, gráfica, numérica, etc., utilizando o formato máis adecuado.

OBX5

• CA5.6. Analizouse e interpretouse información científica e matemática presente na vida cotiá, cunha actitude crítica.

OBX5

Contidos

• Padróns e sucesións.

– Identificación de estruturas numéricas e gráficas.

– Determinación da regra de formación de diversas estruturas en casos sinxelos.

– Identificación de padróns en diferentes contextos: mosaicos, frisos, calzadas, etc.

• Linguaxe alxébrica.

– Comprensión do concepto de variable.

– Expresión de relacións sinxelas mediante linguaxe alxébrica.

– Equivalencia de expresións alxébricas de primeiro grao.

– Resolución alxébrica e gráfica de ecuacións lineais en problemas de contextos diferentes.

– Interpretación da solución dun problema e comprobación da coherencia no contexto.

– Uso de ferramentas tecnolóxicas na resolución de problemas e interpretación das solucións.

• Relacións e funcións.

– Formas de representación dunha relación: enunciado, táboas, gráficas e expresión analítica.

– Relacións lineais: interpretación en situacións contextualizadas descritas mediante enunciado, táboa, gráfica ou expresión analítica.

• Estratexias para a interpretación e a modificación de algoritmos. Formulación de problemas susceptibles de seren analizados utilizando programas e outras ferramentas.

BC6. Sentido estocástico

RA6. Organiza e analiza información estatística usando ferramentas tecnolóxicas, e comunica os resultados de xeito claro e rigoroso.

Criterios de avaliación

Obxectivos

• CA6.1. Acháronse as solucións dun problema utilizando a información e os datos achegados, os propios coñecementos e as estratexias e ferramentas apropiadas.

OBX2

• CA6.2. Empregáronse ferramentas tecnolóxicas adecuadas na representación, na resolución de problemas e na comprobación das solucións.

OBX2

Criterios de avaliación

Obxectivos

• CA6.3. Organizouse e comunicouse información científica e matemática de xeito claro e rigoroso, e de maneira verbal, gráfica, numérica, etc., utilizando o formato máis adecuado.

OBX5

• CA6.4. Analizouse e interpretouse información científica e matemática presente na vida cotiá, cunha actitude crítica.

OBX5

Contidos

• Características dunha poboación.

– Formulación de preguntas adecuadas.

– Estratexias de recollida de datos.

– Organización dos datos: frecuencias e táboas de frecuencia.

• Medidas de centralización e dispersión.

– Cálculo, interpretación e obtención de conclusións razoadas.

– Uso das ferramentas tecnolóxicas adecuadas a cada situación.

– Comparación de dous conxuntos de datos atendendo ás súas medidas de centralización e de dispersión.

• Elaboración das representacións gráficas máis adecuadas mediante diferentes ferramentas tecnolóxicas (calculadora, folla de cálculo, apps, etc.).

• Análise e interpretación de táboas e gráficos estatísticos de variables estatísticas en contextos cotiáns.

BC7. A materia e os seus cambios

RA7. Caracteriza e explica fenómenos fisicoquímicos relevantes asociados á materia e os seus cambios, empregando coñecementos científicos.

Criterios de avaliación

Obxectivos

• CA7.1. Identificáronse e comprendéronse fenómenos naturais relevantes, para os explicar en termos de teorías, leis e principios científicos adecuados, como estratexia na toma de decisións fundamentadas.

OBX1

• CA7.2. Elaboráronse representacións que axuden na procura de estratexias de resolución dunha situación problematizada, organizando os datos dados e comprendendo as preguntas formuladas.

OBX2

• CA7.3. Achouse a solución dun problema utilizando a información e os datos achegados, os propios coñecementos e as estratexias e as ferramentas apropiadas

OBX2

• CA7.4. Comprobouse a corrección das solucións dun problema e a súa coherencia no contexto formulado.

OBX2

Contidos

• Teoría cinético-molecular: aplicación e explicación das propiedades máis importantes dos sistemas materiais.

• Composición da materia.

– Aplicación dos coñecementos sobre a estrutura atómica da materia para entender a formación de ións, a existencia de isótopos, o desenvolvemento histórico do modelo atómico e a ordenación dos elementos na táboa periódica.

– Valoración das aplicacións dos elementos e compostos químicos de maior relevancia e utilidade social, ou relacionados coa familia profesional correspondente, a súa formación e as súas propiedades físicas e químicas.

• Formulación e nomenclatura de substancias químicas simples e compostos binarios inorgánicos segundo as normas da IUPAC.

• Análise dos tipos de cambios que experimentan os sistemas materiais, para os relacionar coas súas causas e coas súas consecuencias.

• Reaccións químicas.

– Interpretación das reaccións químicas a nivel macroscópico e microscópico.

– Aplicación da lei de conservación da masa.

– Análise dos factores que afectan a velocidade das reaccións químicas de forma cualitativa.

• Experimentación cos sistemas materiais: coñecemento e descrición das súas propiedades, a súa composición e a súa clasificación.

BC8. A enerxía

RA8. Caracteriza e explica fenómenos e aplicacións relacionados coa enerxía eléctrica, e valora o seu uso responsable

Criterios de avaliación

Obxectivos

• CA8.1. Identificáronse e comprendéronse fenómenos naturais relevantes, para os explicar en termos de teorías, leis e principios científicos adecuados, como estratexia na toma de decisións fundamentadas.

OBX1

Criterios de avaliación

Obxectivos

• CA8.2. Elaboráronse representacións que axuden na procura de estratexias de resolución dunha situación problematizada, organizando os datos dados e comprendendo as preguntas formuladas.

OBX2

• CA8.3. Achouse a solución dun problema utilizando a información e os datos achegados, os propios coñecementos e as estratexias e as ferramentas apropiadas.

OBX2

• CA8.4. Comprobouse a corrección das solucións dun problema e a súa coherencia no contexto formulado.

OBX2

• CA8.5. Analizouse e interpretouse información científica e matemática presente na vida cotiá, cunha actitude crítica.

OBX5

Contidos

• Natureza eléctrica da materia: electrización dos corpos.

• Enerxía eléctrica: obtención.

– Circuítos eléctricos simples.

– Obtención experimental de magnitudes e relación entre elas.

– Medidas de seguridade e prevención.

BC9. O corpo humano e a saúde

RA9. Analiza a anatomía e a fisioloxía do corpo humano, recoñecendo a importancia de adoptar hábitos saudables para a prevención de doenzas.

Criterios de avaliación

Obxectivos

• CA9.1. Recoñecéronse e identificáronse órganos, aparellos e sistemas que participan en cada unha das funcións vitais, explicando os procesos fundamentais que interveñen nelas e establecendo o seu papel e importancia.

OBX1

• CA9.2. Recoñeceuse o sexo e a sexualidade desde a perspectiva da igualdade entre homes e mulleres, respectando a diversidade sexual e promovendo a responsabilidade nas prácticas sexuais seguras.

OBX1

• CA9.3. Avaliáronse os efectos de determinadas accións individuais sobre o organismo reflexionando sobre a importancia de adquirir hábitos saudables como método de prevención de doenzas.

OBX4

• CA9.4. Identificáronse as drogas legais e ilegais considerándoas como causa de prexuízo non só para as persoas que as consomen senón tamén para as que están na súa contorna.

OBX4

• CA9.5. Analizouse a función do sistema inmune na prevención e na superación das doenzas, concienciouse sobre o uso responsable de antibióticos e valorouse a importancia das vacinas e dos transplantes na sociedade.

OBX4

• CA9.6. Recoñeceuse a información con base científica en relación coa saúde e as doenzas, distinguíndoa das pseudociencias, das falacias, das teorías conspiratorias e das crenzas infundadas, e mantendo unha actitude escéptica ante estas.

OBX5

Contidos

• A función de nutrición.

– Os aparellos dixestivo, respiratorio, circulatorio e excretor: anatomía, fisioloxía e relación entre eles.

– Análise xeral da función de nutrición e a súa importancia.

• A función de relación.

– Receptores sensoriais.

– Centros de coordinación: sistema nervioso e sistema endócrino.

– Órganos efectores.

– Análise xeral da función de relación e a súa importancia.

• A función de reprodución.

– Aparello reprodutor: anatomía e fisioloxía.

– Análise xeral da función de reprodución e a súa importancia.

– Métodos de anticoncepción e prácticas sexuais responsables.

– Prevención das infeccións de transmisión sexual.

– Educación afectivo-sexual desde a igualdade e o respecto á diversidade sexual.

• Saúde e doenzas.

– Hábitos saudables (prevención do consumo de drogas legais e ilegais, postura adecuada, dieta equilibrada, uso responsable dos dispositivos tecnolóxicos, autorregulación emocional, exercicio físico e hixiene do sono).

– Sistema inmune: funcionamento e importancia.

– Doenzas infecciosas. Prevención, superación e tratamentos.

– Uso responsable de antibióticos.

– Vacinas: importancia e valoración do seu efecto positivo na sociedade.

– Transplantes: Importancia da doazón de órganos.

BC10. Sentido socioafectivo

RA10. Mantén unha actitude positiva na aprendizaxe das ciencias, participa activamente no traballo en equipo e valora as contribucións do resto do equipo.

Criterios de avaliación

Obxectivos

• CA10.1. Amosouse resiliencia ante os retos académicos asumindo o erro como unha oportunidade para a mellora e desenvolvendo un autoconcepto positivo ante as ciencias.

OBX7

• CA10.2. Asumiuse responsablemente unha función concreta dentro dun proxecto científico, utilizando espazos virtuais cando sexa necesario, achegando valor, analizando criticamente as contribucións do resto do equipo, respectando a diversidade e favorecendo a inclusión.

OBX8

• CA10.3. Emprendéronse, de forma guiada e de acordo coa metodoloxía adecuada, proxectos científicos colaborativos orientados á mellora e á creación de valor na sociedade.

OBX8

Contidos

• Estratexias de recoñecemento das emocións que interveñen na aprendizaxe e de desenvolvemento da curiosidade, a iniciativa, a perseveranza e a resiliencia, así como o pracer de aprender e comprender a ciencia.

• Estratexias que aumenten a flexibilidade cognitiva e a apertura a cambios, e que axuden a transformar o erro en oportunidade de aprendizaxe.

• Técnicas cooperativas que optimicen o traballo en equipo, despregamento de condutas empáticas e estratexias para a xestión de conflitos.

• Actitudes inclusivas como a igualdade efectiva de xénero, a corresponsabilidade, o respecto polas minorías e a valoración da diversidade presente na aula e na sociedade como unha riqueza cultural.

• Estratexias de identificación e prevención de abusos, de agresións, de situacións de violencia ou de vulneración da integridade física, psíquica e emocional.

Ámbito de Ciencias Aplicadas

2º curso

BC1. Destrezas científicas básicas

RA1. Caracteriza as fases do método científico, valorando a importancia da investigación e o traballo colaborativo para os avances sociais, e emprega a devandita metodoloxía científica en diversas situacións.

Criterios de avaliación

Obxectivos

• CA1.1. Expuxéronse preguntas e hipóteses que poidan ser respondidas ou contrastadas utilizando o método científico, a observación, a información e o razoamento, explicando fenómenos naturais e realizando predicións sobre eles.

OBX3

• CA1.2. Deseñáronse e realizáronse experimentos, e obtivéronse datos cuantitativos e cualitativos sobre fenómenos naturais no medio natural e no laboratorio, utilizando os instrumentos, ferramentas ou técnicas adecuadas con corrección, para obter resultados claros que respondan a cuestións concretas ou que contrasten a veracidade dunha hipótese.

OBX3

• CA1.3. Interpretáronse os resultados obtidos en proxectos de investigación utilizando o razoamento e, cando sexa necesario, ferramentas matemáticas e tecnolóxicas.

OBX3

Criterios de avaliación

Obxectivos

• CA1.4. Organizouse e comunicouse información científica e matemática de xeito claro e rigoroso e de maneira verbal, gráfica, numérica, etc., utilizando o formato máis adecuado.

OBX5

• CA1.5. Empregáronse e citáronse de forma adecuada fontes fiables, seleccionando a información científica relevante na consulta e na creación de contidos, e mellorando a aprendizaxe propia e colectiva.

OBX5

• CA1.6. Asumiuse responsablemente unha función concreta dentro dun proxecto científico utilizando espazos virtuais cando sexa necesario, achegando valor, analizando criticamente as contribucións do resto do equipo, respectando a diversidade e favorecendo a inclusión.

OBX8

• CA1.7. Emprendéronse, de forma guiada e de acordo coa metodoloxía adecuada, proxectos científicos colaborativos orientados á mellora e á creación de valor na sociedade.

OBX8

• CA1.8. Valorouse a contribución da ciencia á sociedade e o labor dos homes e as mulleres que se dedican ao seu desenvolvemento, entendendo a investigación como un labor colectivo en constante evolución, froito da interacción entre a ciencia, a tecnoloxía, a sociedade e o ambiente

OBX1

Contidos

• Proxectos de investigación. Metodoloxía da investigación científica.

– Identificación e formulación de cuestións.

– Elaboración de hipóteses.

– Comprobación mediante experimentación.

– Análise e interpretación de resultados.

• Contornas e recursos de aprendizaxe científica (como o laboratorio e as contornas virtuais): utilización adecuada, asegurando a conservación da saúde propia e comunitaria, a seguridade e o respecto polo ambiente.

• Linguaxe científica: interpretación, produción e comunicación eficaz de información de carácter científico no contexto escolar e profesional en diferentes formatos.

• Valoración da ciencia e da actividade desenvolvida polas persoas que se dedican a ela, e recoñecemento da súa contribución aos distintos ámbitos do saber humano, así como ao avance e á mellora da sociedade.

BC2. Sentido numérico

RA2. Resolve problemas en diferentes contextos interpretando, organizando e analizando a información numérica relevante.

Criterios de avaliación

Obxectivos

• CA2.1. Elaboráronse representacións que axuden na procura de estratexias de resolución dunha situación problematizada, organizando os datos dados e comprendendo as preguntas formuladas.

OBX2

• CA2.2. Acháronse as solucións dun problema utilizando a información e os datos achegados, os propios coñecementos e as estratexias e as ferramentas apropiadas.

OBX2

• CA2.3. Comprobouse a corrección das solucións dun problema e a súa coherencia no contexto formulado.

OBX2

• CA2.4. Empregáronse ferramentas tecnolóxicas adecuadas na representación, na resolución de problemas e na comprobación das solucións.

OBX2

• CA2.5. Organizouse e comunicouse información científica e matemática de xeito claro e rigoroso, e de maneira verbal, gráfica, numérica, etc., utilizando o formato máis adecuado.

OBX5

• CA2.6. Analizouse e interpretouse información científica e matemática presente na vida cotiá, cunha actitude crítica.

OBX5

Contidos

• Números e operacións.

– Identificación e representación de cantidades con números decimais, racionais e irracionais relevantes (raíces cadradas, π, etc.).

– Representación e ordenación de números na recta numérica.

– Selección da representación máis adecuada dunha cantidade e utilización en distintos contextos.

• Estratexias de contaxe.

– Recontos sistemáticos con diferentes estratexias, como diagramas en árbore ou combinatoria básica.

– Utilización da contaxe para resolver problemas da vida cotiá e profesional, adaptando a estratexia e o tipo de contaxe ao tamaño dos números.

• Toma de decisións a partir da información numérica relevante: consumo responsable, relacións calidade-prezo e valor-prezo en contextos cotiáns e profesionais.

BC3. Sentido da medida

RA3. Realiza medidas e estimacións en figuras planas e tridimensionais, usando as ferramentas necesarias e adaptando a estratexia e o grao de precisión ao contexto.

Criterios de avaliación

Obxectivos

• CA3.1. Elaboráronse representacións que axuden na procura de estratexias de resolución dunha situación problematizada, organizando os datos dados e comprendendo as preguntas formuladas.

OBX2

• CA3.2. Acháronse as solucións dun problema utilizando a información e os datos achegados, os propios coñecementos e as estratexias e as ferramentas apropiadas.

OBX2

• CA3.3. Analizouse e interpretouse información científica e matemática presente na vida cotiá, cunha actitude crítica.

OBX5

• CA3.4. Aplicáronse procedementos propios das ciencias e as matemáticas en situacións diversas, establecendo conexións entre distintas áreas de coñecemento en contextos naturais, sociais e profesionais.

OBX6

Contidos

• Estimación e relacións.

– Toma de decisión xustificada do grao de precisión en situacións de medida.

– Estimación ou cálculo de medidas indirectas, usando diferentes estratexias, en formas e obxectos da vida cotiá e profesional.

• Medición.

– Dedución, interpretación e aplicación das principais fórmulas para obter áreas, volumes e capacidades en formas tridimensionais.

– Equivalencia entre medidas de volume e capacidade.

– Uso de representacións planas de obxectos tridimensionais para cálculo de áreas e a súa aplicación na resolución de problemas.

• Uso de instrumentos de debuxo e ferramentas dixitais para modelizar e representar obxectos xeométricos con propiedades fixadas, como as lonxitudes de lados ou as medidas de ángulos.

BC 4. Sentido alxébrico

RA4. Usa a linguaxe alxébrica e as relacións para resolver problemas en diferentes contextos, e comproba a corrección e a coherencia das solucións atopadas.

Criterios de avaliación

Obxectivos

• CA4.1. Elaboráronse representacións que axuden na procura de estratexias de resolución dunha situación problematizada, organizando os datos dados e comprendendo as preguntas formuladas.

OBX2

• CA4.2. Acháronse as solucións dun problema utilizando a información e os datos achegados, os propios coñecementos e as estratexias e ferramentas apropiadas.

OBX2

• CA4.3. Comprobouse a corrección das solucións dun problema e a súa coherencia no contexto formulado.

OBX2

• CA4.4. Empregáronse ferramentas tecnolóxicas adecuadas na representación, na resolución de problemas e na comprobación das solucións.

OBX2

• CA4.5. Organizouse e comunicouse información científica e matemática de xeito claro e rigoroso, e de maneira verbal, gráfica, numérica, etc., utilizando o formato máis adecuado.

OBX5

• CA4.6. Analizouse e interpretouse información científica e matemática presente na vida cotiá, cunha actitude crítica.

OBX5

Contidos

• Linguaxe alxébrica.

– Expresión de relacións mediante linguaxe alxébrica.

– Equivalencia de expresións alxébricas de segundo grao.

– Resolución alxébrica e gráfica de ecuacións de segundo grao en problemas de contextos diferentes.

– Interpretación da solución dun problema e comprobación da coherencia no contexto.

– Uso de ferramentas tecnolóxicas na resolución de problemas e interpretación das solucións.

• Relacións e funcións.

– Formas de representación dunha relación: enunciado, táboas, gráficas e expresión analítica.

– Interpretación da información relevante en situacións reais (funcións cuadráticas, de proporcionalidade inversa, etc.).

• Estratexias para a interpretación e modificación de algoritmos. Formulación de problemas susceptibles de seren analizados utilizando programas e outras ferramentas.

BC5. Sentido estocástico

RA5. Organiza e analiza información estatística usando ferramentas tecnolóxicas, asigna probabilidades en experimentos sinxelos e comunica os resultados de xeito claro e rigoroso.

Criterios de avaliación

Obxectivos

• CA5.1. Acháronse as solucións dun problema utilizando a información e os datos achegados, os propios coñecementos e as estratexias e as ferramentas apropiadas.

OBX2

• CA5.2. Empregáronse ferramentas tecnolóxicas adecuadas na representación, na resolución de problemas e na comprobación das solucións.

OBX2

• CA5.3. Organizouse e comunicouse información científica e matemática de xeito claro e rigoroso, e de maneira verbal, gráfica, numérica, etc., utilizando o formato máis adecuado.

OBX5

• CA5.4. Analizouse e interpretouse información científica e matemática presente na vida cotiá, cunha actitude crítica.

OBX5

Contidos

• Deseño de estudos estatísticos.

– Formulación de preguntas adecuadas.

– Organización de datos.

– Realización de táboas e gráficos adecuados mediante diferentes ferramentas tecnolóxicas.

• Medidas de centralización e dispersión.

– Cálculo, interpretación e obtención de conclusións razoadas.

– Uso das ferramentas tecnolóxicas adecuadas a cada situación.

– Comparación de dous conxuntos de datos atendendo ás súas medidas de centralización e de dispersión.

• Probabilidade.

– Fenómenos deterministas e aleatorios. Sucesos.

– Aproximación á probabilidade a través das frecuencias relativas.

– Asignación de probabilidades mediante a regra de Laplace e técnicas de reconto.

• Toma de decisións de experimentos simples en diferentes contextos.

BC6. A materia e os seus cambios

RA6. Caracteriza e explica fenómenos fisicoquímicos relevantes asociados á materia e os seus cambios, empregando coñecementos científicos, e é quen de interpretar e transmitir correctamente información sobre os devanditos fenómenos.

Criterios de avaliación

Obxectivos

• CA6.1. Identificáronse e comprendéronse os fenómenos naturais relevantes, para os explicar a partir de teorías, leis e principios científicos adecuados, como estratexia na toma de decisións fundamentadas.

OBX1

• CA6.2. Elaboráronse representacións que axuden na procura de estratexias de resolución dunha situación problematizada, organizando os datos dados e comprendendo as preguntas formuladas.

OBX2

• CA6.3. Achouse a solución dun problema utilizando a información e os datos achegados, os propios coñecementos e as estratexias e as ferramentas apropiadas.

OBX2

• CA6.4. Comprobouse a corrección das solucións dun problema e a súa coherencia no contexto formulado.

OBX2

Contidos

• Composición da materia.

– Relación, a partir da súa configuración electrónica, da distribución dos elementos na táboa periódica coas súas propiedades fisicoquímicas máis importantes para atopar xeneralidades.

– O enlace químico. Propiedades das substancias en función do enlace e a estrutura.

• Cuantificación da cantidade de materia de sistemas de diferente natureza, e, nos termos xerais da linguaxe científica, para manexar diferentes formas de medida e expresión desta na contorna científica.

• Formulación e nomenclatura de substancias químicas de compostos de maior relevancia ou utilidade social, ou relacionadas coa familia profesional correspondente, segundo as normas da IUPAC.

• Reaccións químicas:

– Ecuacións químicas sinxelas: interpretación cualitativa e cuantitativa. Cálculos estequiométricos sinxelos e interpretación dos factores que as afectan.

– Descrición cualitativa de reaccións químicas de relevancia no mundo cotián e profesional, incluíndo as combustións, as neutralizacións e os procesos electroquímicos sinxelos, comprobando experimentalmente algúns dos seus parámetros.

– Análise de aspectos enerxéticos e cinéticos das reaccións químicas, aplicando a teoría de colisións, para explicar a reordenación dos átomos e realizar predicións relativas a procesos cotiáns importantes.

BC7. As interaccións e a enerxía

RA7. Caracteriza e explica fenómenos e aplicacións relacionados coa enerxía, e valora o seu uso responsable.

Criterios de avaliación

Obxectivos

• CA7.1. Identificáronse e comprendéronse fenómenos naturais relevantes, para os explicar a partir de teorías, leis e principios científicos adecuados, como estratexia na toma de decisións fundamentadas.

OBX1

• CA7.2. Elaboráronse representacións que axuden na procura de estratexias de resolución dunha situación problematizada, organizando os datos dados e comprendendo as preguntas formuladas.

OBX2

• CA7.3. Achouse a solución dun problema utilizando a información e os datos achegados, os propios coñecementos e as estratexias e as ferramentas apropiadas.

OBX2

• CA7.4. Comprobouse a corrección das solucións dun problema e a súa coherencia no contexto formulado.

OBX2

• CA7.5. Relacionáronse con fundamentos científicos a preservación da biodiversidade, a conservación ambiental e a protección dos seres vivos da contorna, co desenvolvemento sustentable e a calidade de vida.

OBX4

• CA7.6. Analizouse e interpretouse información científica e matemática presente na vida cotiá, cunha actitude crítica.

OBX5

Contidos

• Predición e comprobación, mediante o razoamento lóxico-matemático, utilizando ecuacións e gráficas, da variación das principais magnitudes que describen o movemento dun corpo. Estudo dos movementos rectilíneos e circulares sinxelos.

• As forzas.

– Relación das forzas cos cambios que producen sobre os sistemas, e aplicación á resolución de problemas da vida cotiá e profesional relacionados coas forzas presentes na natureza.

– Identificación e manexo das principais forzas da contorna cotiá, como o peso, a normal, o rozamento ou a tensión, e o seu uso na explicación de fenómenos físicos en distintos escenarios.

• Leis de Newton: aplicacións a fenómenos naturais e cotiáns.

• A enerxía.

– Formulación e comprobación de hipóteses sobre as formas de enerxía e as súas aplicacións a partir das súas propiedades e do principio de conservación, como base para a resolución de problemas relacionados coa enerxía mecánica.

– Obtención e consumo de enerxía, e as súas repercusións ambientais.

• Análise dos efectos da calor sobre a materia. Recoñecemento de procesos de transferencia de calor nos cales estean implicadas diferenzas de temperatura, como base da resolución de problemas cotiáns e profesionais.

BC8. A Terra como sistema e o desenvolvemento sustentable

RA8. Examina o funcionamento dos sistemas biolóxicos e xeolóxicos, analizando e previndo os riscos naturais, e promovendo un desenvolvemento sustentable.

Criterios de avaliación

Obxectivos

• CA8.1. Analizáronse as funcións da atmosfera e da hidrosfera, e valorouse a súa importancia para a vida na Terra, identificando o seu papel no proceso de formación e desenvolvemento do solo.

OBX1

• CA8.2. Relacionáronse con fundamentos científicos a preservación da biodiversidade, a conservación ambiental, a protección dos seres vivos da contorna, o desenvolvemento sustentable e a calidade de vida.

OBX4

• CA8.3. Recoñecéronse os compoñentes e as relacións nun ecosistema analizando os factores causantes de desequilibrios, e difundíronse accións que favorezan a conservación ambiental.

OBX4

• CA8.4. Recoñeceuse a información con base científica en relación co ambiente, e distinguiuse das pseudociencias, das falacias, das teorías conspiratorias e das crenzas infundadas, mantendo unha actitude escéptica ante estas.

OBX4

• CA8.5. Caracterizouse a dinámica interna e externa da xeosfera en relación coas manifestacións na superficie terrestre a través da interpretación da tectónica de placas.

OBX1

• CA8.6. Analizáronse os riscos naturais e as medidas de prevención destes, en relación con fenómenos xeolóxicos, e valorouse a importancia de respectar os ciclos da natureza.

OBX1

Contidos

• A atmosfera e a hidrosfera.

– Funcións.

– Interaccións coa biosfera e a xeosfera na edafoxénese.

– Importancia para a vida na Terra.

• Os ecosistemas.

– Elementos bióticos e abióticos.

– Relacións intraespecíficas e interespecíficas.

• O cambio climático.

– Causas e consecuencias.

– Efectos globais das accións individuais e colectivas.

– Causas e consecuencias da deterioración do ambiente.

– Importancia da adquisición de hábitos sustentables.

• Os fenómenos xeolóxicos internos e externos.

– Diferenciación e clasificación.

– Manifestacións na superficie terrestre.

– Teoría da tectónica de placas.

• Os riscos naturais.

– Medidas de prevención.

– Relación cos fenómenos xeolóxicos e determinadas actividades humanas.

– Importancia de respectar o relevo e os ciclos da natureza.

BC9. Sentido socioafectivo

RA9. Mantén unha actitude positiva na aprendizaxe das ciencias, promove activamente o traballo en equipo e participa nel, e valora as contribucións do resto do equipo.

Criterios de avaliación

Obxectivos

• CA9.1. Amosouse resiliencia ante os retos académicos asumindo o erro como unha oportunidade para a mellora, e desenvolveuse un autoconcepto positivo ante as ciencias.

OBX7

• CA9.2. Asumiuse responsablemente unha función concreta dentro dun proxecto científico, utilizando espazos virtuais cando sexa necesario, achegando valor, analizando criticamente as contribucións do resto do equipo, respectando a diversidade e favorecendo a inclusión.

OBX8

• CA9.3. Emprendéronse, de xeito guiado e de acordo coa metodoloxía adecuada, proxectos científicos colaborativos orientados á mellora e á creación de valor na sociedade.

OBX8

Contidos

• Estratexias de recoñecemento das emocións que interveñen na aprendizaxe e de desenvolvemento da curiosidade, a iniciativa, a perseveranza e a resiliencia, así como o pracer de aprender e comprender a ciencia.

• Estratexias que aumenten a flexibilidade cognitiva e a apertura a cambios, e que axuden a transformar o erro en oportunidade de aprendizaxe.

• Técnicas cooperativas que optimicen o traballo en equipo, despregamento de condutas empáticas e estratexias para a xestión de conflitos.

• Actitudes inclusivas como a igualdade efectiva de xénero, a corresponsabilidade, o respecto polas minorías e a valoración da diversidade presente na aula e na sociedade como unha riqueza cultural.

• Estratexias de identificación e prevención de abusos, de agresións, de situacións de violencia ou de vulneración da integridade física, psíquica e emocional.

Obxectivos

do ámbito

Competencias clave do perfil de saída (*)

CCL

CP

STEM

CD

CPSAA

CC

CE

CCEC

OBX1

1

1-2-4

1

4

3

OBX2

2

1-2

1-2

4

1

OBX3

1-2-3

1-3

4-5

1

OBX4

5

4

2

4

OBX5

1-2-3

4

1

4

4

3

OBX6

1-2-5

5

5

4

1

2

OBX7

5

2

1-4-5

1

1-3

OBX8

5

3

2-4

3

3

2

2