A Organización Mundial da Saúde (OMS) considera o suicidio como un grave problema de saúde pública, con preto de 800.000 persoas que se quitan a vida anualmente; recoñece a prevención do suicidio como unha prioridade e destaca que o suicidio é a segunda causa principal de defunción en persoas de 15 a 29 anos en todo o mundo.

Galicia tivo historicamente un alto índice de suicidios. A taxa de suicidio galega supera a media en España. Mentres que España rexistrou no 2017 unha media de 7,9 suicidios por 100.000 habitantes, en Galicia rexistráronse 10,6. Estas cifras mostran a súa importancia como problema de saúde pública de primeiro nivel na nosa comunidade.

O suicidio é un problema da sociedade no seu conxunto, de xeito que para que unha estratexia nunha poboación resulte eficaz é preciso unha resposta multisectorial e integral. É dicir, para comprender o suicidio é necesario partir dunha percepción global do problema, de xeito que cómpre agrupar o coñecemento e a experiencia dos distintos axentes implicados nel.

O Plan de prevención do suicidio en Galicia, elaborado no ano 2017, nace cun dobre obxectivo, o de reducir a taxa de suicidio e o de establecer medidas para diminuír o sufrimento das persoas que presentan un intento de suicidio, e das súas familias. Este plan establece un compromiso claro do Goberno galego en relación co problema do suicidio, a prol dunha resposta integral das institucións para a súa prevención. Con este plan quérese priorizar a prevención do suicidio na axenda da atención á saúde mental e, entre as liñas estratéxicas que recolle, figura a coordinación ante a conduta suicida, necesaria para unha correcta abordaxe desde diversos ámbitos: atención primaria, urxencias hospitalarias e extrahospitalarias, unidades de hospitalización, centros de saúde mental e ámbitos educativo, social e xudicial.

O Decreto 134/2019, do 10 de outubro, polo que se regulan as áreas sanitarias e os distritos sanitarios do Sistema público de saúde de Galicia, establece que os servizos de saúde teñen como finalidade a prestación de servizos sanitarios á poboación, tanto de tipo preventivo como asistencial e rehabilitador, así como a coordinación na atención sociosanitaria.

As áreas sanitarias son sete: a de Santiago de Compostela e Barbanza, a da Coruña e Cee, a de Ferrol, a de Pontevedra e O Salnés, a de Ourense, Verín e O Barco de Valdeorras, a de Vigo e a de Lugo, A Mariña e Monforte de Lemos.

Segundo o artigo 4 do Decreto 134/2019, do 10 de outubro, a estrutura das áreas sanitarias estará formada por órganos unipersoais e órganos colexiados e prevense, no punto 2.2, como outros órganos colexiados, as comisións facultativas específicas de docencia, investigación, calidade, seguridade ou calquera outro eido que se considere de interese para a xestión sanitaria. Estas comisións crearanse mediante orde da persoa titular da consellería competente en materia de sanidade.

Estas comisións, que actuarán como órganos colexiados, adaptarán o seu funcionamento ás previsións básicas establecidas nos artigos 15 e seguintes da Lei 40/2015, do 1 de outubro, de réxime xurídico do sector público, así como nos artigos 14 e seguintes da Lei 16/2010, do 17 de decembro, de organización e funcionamento da Administración xeral e do sector público autonómico de Galicia.

Atendendo ao anterior, e para dar cumprimento ás finalidades previstas no Plan de prevención do suicidio en Galicia, preténdese crear en cada unha das áreas sanitarias unha comisión multidisciplinar de prevención do suicidio.

Co obxecto de dispor dun réxime xurídico homoxéneo e común, considérase oportuno recoller nunha única norma a creación e o réxime de funcionamento das comisións multidisciplinares de prevención da conduta suicida das distintas áreas sanitarias, de xeito que se axusten a un marco xurídico e temporal común.

A orde consta de nove artigos relativos ao obxecto, á natureza e adscrición, composición, funcións, Presidencia, Secretaría, vogalías, dereitos e obrigas dos membros e funcionamento da comisión. Complétase cunha disposición adicional que se refire aos centros sanitarios concertados e cunha derradeira relativa á entrada en vigor.

A orde tramitouse de conformidade co disposto na Lei 39/2015, do 1 de outubro, do procedemento administrativo común das administracións públicas, e na Lei 16/2010, do 17 de decembro, de organización e funcionamento da Administración xeral e do sector público autonómico de Galicia, e foi obxecto de publicación no portal de transparencia e goberno aberto da Xunta de Galicia. Así mesmo, foi sometida ao informe económico-financeiro da consellería competente en materia de facenda, informe sobre impacto de xénero, informe da Dirección Xeral da Función Pública e informe da Asesoría Xurídica Xeral.

Finalmente, no exercicio desta potestade regulamentaria e a prol da mellora da calidade normativa, esta administración actuou de conformidade cos principios de boa regulación, nomeadamente, os de necesidade, proporcionalidade, seguridade xurídica, transparencia, accesibilidade, simplicidade, eficacia e eficiencia recollidos no artigo 37.1 da Lei 14/2013, do 26 de decembro, de racionalización do sector público autonómico, así como no artigo 129 da Lei 39/2015, do 1 de outubro, do procedemento administrativo común das administracións públicas.

Por todo o anterior, de acordo co disposto no artigo 33.1 do Estatuto de autonomía de Galicia e en uso das facultades que me confiren os artigos 34.6 e 38 da Lei 1/1983, do 22 de febreiro, de normas reguladoras da Xunta e da súa presidencia,

ACORDO:

Artigo 1. Obxecto

A presente orde ten por obxecto a creación das comisións multidisciplinares de prevención do suicidio das áreas sanitarias do Servizo Galego de Saúde (en adiante, as comisións), así como regular a súa composición, as funcións e o réxime de funcionamento e coordinación.

Artigo 2. Natureza e adscrición

As comisións son órganos colexiados de carácter consultivo e de natureza técnico-facultativa, que estarán vinculadas ás xerencias de área sanitaria do Servizo Galego de Saúde e desenvolverán as súas funcións na área do Plan de prevención do suicidio en Galicia.

Artigo 3. Composición

1. As comisións estarán compostas por unha presidencia, unha secretaría e dez vogalías, nomeadas e cesadas pola persoa titular da xerencia de área.

2. A Presidencia corresponderalle á persoa titular da xerencia da área sanitaria correspondente.

3. A Secretaría corresponderalle a unha persoa coa condición de funcionaria de carreira ou persoal estatutario do Servizo Galego de Saúde, designada pola persoa titular da xerencia da área sanitaria.

4. As vogalías estarán formadas polas seguintes persoas, designadas por quen posúa a titularidade da xerencia da área sanitaria para catro anos prorrogables por igual período:

a) Un/unha psiquiatra do Servizo de Psiquiatría da área sanitaria, por proposta da xefatura do Servizo de Psiquiatría da área correspondente.

b) Un/unha facultativo/a do Servizo de Psiquiatría da área correspondente con formación/actividade no ámbito infanto-xuvenil, por proposta da xefatura do servizo.

c) Un/unha psicólogo/a clínico/a do Servizo de Psiquiatría da área sanitaria, por proposta da xefatura do servizo.

d) Dous/dúas enfermeiros/as da área sanitaria, polo menos un deles/as especialista en saúde mental, por proposta da Dirección de Enfermaría da área correspondente.

e) Un/unha traballador/a social, por proposta da xerencia da área correspondente.

f) Un/unha facultativo/a do Servizo de Urxencias, por proposta da xerencia da área correspondente.

g) Un/unha facultativo/a especialista en medicina familiar e comunitaria da área sanitaria, por proposta da Dirección de Atención Primaria da área correspondente.

h) Un membro directivo da xerencia da área sanitaria, por proposta da persoa titular desta xerencia de área. No caso de que dentro da area sanitaria existan varios distritos sanitarios, nomearase un/unha representante do órgano directivo de cada un deles.

i) Unha persoa en representación da asociación pertencente ao Consello Asesor de Pacientes da área sanitaria. De existiren máis de dúas asociacións representadas neste consello en materia de saúde mental, designarase preferiblemente a/o representante da asociación con maior representatividade territorial, en función do número de membros ou recursos.

5. En caso de vacante, ausencia, enfermidade ou outra causa xustificada, as persoas que integran a composición das comisións serán substituídas por quen designe a persoa titular da xerencia da área sanitaria correspondente e exixiránselle os mesmos requisitos requiridos ás titulares.

6. Na composición procurarase unha presenza equilibrada de mulleres e homes, e da representación dos diferentes distritos da area sanitaria.

Artigo 4. Funcións

As comisións terán as seguintes funcións:

a) A coordinación e supervisión da implantación das medidas priorizadas pola Comisión Interdepartamental de Coordinación para a Prevención e Atención das Condutas Suicidas de aplicación na súa area sanitaria.

b) Fomentar a colaboración e coordinación entre os diversos ámbitos (sociais, educativos e sanitarios) relacionados coa prevención do suicidio na área sanitaria.

c) Proporlle á Xerencia actuacións e medidas acordes cos obxectivos estratéxicos do Plan de prevención de suicidio en Galicia que se vaian implementar no ámbito de actuación da área sanitaria.

d) Achegar ao Consello Interdepartamental de Coordinación para a Prevención e Atención das Condutas Suicidas as propostas para a mellora da implementación das medidas previstas no Plan de prevención do suicidio en Galicia.

e) Elaborar e actualizar de maneira periódica os protocolos de detección, abordaxe e derivación das persoas con conduta suicida.

f) Elaborar informes periódicos de identificación de localizacións de uso frecuente ou situacións psicosociais de especial risco de condutas suicidas, con propostas de mellora.

g) Coordinar a realización de actividades de formación continuada dirixidas ás persoas traballadoras na detección e abordaxe das persoas con risco de suicidio.

h) Favorecer o coñecemento na cidadanía dos factores de protección e factores de risco de suicidio, e os recursos para a súa abordaxe, a través de medidas de sensibilización.

i) Elaborar unha memoria anual onde se recollan as actividades realizadas e outros indicadores de seguimento.

Artigo 5. Presidencia

Son funcións da Presidencia das comisións:

a) A dirección, promoción e coordinación da actuación da comisión.

b) A representación institucional da comisión.

c) Acordar a convocatoria das sesións ordinarias e extraordinarias, así como a determinación da orde do día das sesións, tendo en conta as propostas e peticións formuladas polos seus membros.

d) Presidir as sesións da comisión, moderar o desenvolvemento dos debates, suspendelos por causas xustificadas e dirimir co seu voto os empates para os efectos de adopción de acordos.

e) A aprobación do calendario de reunións.

f) Asinar as actas e certificacións dos acordos da comisión.

g) A solicitude en nome da Comisión da Colaboración que considere necesaria a institucións, autoridades, organismos, entidades, asociacións ou particulares, así como convidar a participar no Pleno persoas expertas de recoñecida competencia nos asuntos que se traten.

h) Outras funcións que lle sexan regulamentariamente outorgadas.

Artigo 6. Secretaría

Son funcións da Secretaría das comisións:

a) Asistir ás sesións da comisión.

b) Efectuar a convocatoria das sesións seguindo as instrucións da persoa que exerza a presidencia e realizarlles as notificacións aos membros da comisión.

c) Recibir os actos de comunicación entre a comisión e os seus membros, así como recibir e cursar as notificacións, peticións de datos, rectificacións ou calquera outra clase de escritos dos cales deba ter coñecemento e que estean relacionados co despacho común dos asuntos.

d) Redactar e autorizar as actas das sesións da comisión.

e) Expedir as certificacións das consultas, ditames, acordos aprobados ou informes emitidos, de conformidade co acordado pola comisión.

f) Custodiar e arquivar as actas, resolucións, informes, ditames, propostas e documentación da comisión.

g) Elaborar unha memoria anual que recolla todas as actividades desenvolvidas pola comisión, que deberá ser entregada á xerencia de área correspondente logo da súa aprobación pola comisión.

h) Outras funcións inherentes á Secretaría ou que lle sexan encomendadas pola persoa titular da Presidencia da comisión.

Artigo 7. Vogais

1. Serán causas de cesamento das persoas que teñan a condición de vogal das comisións as seguintes:

a) Transcurso de tempo para o cal foron nomeadas.

b) Renuncia expresa presentada por escrito ante a Presidencia da comisión.

c) Acordo expreso da autoridade competente para a súa separación.

d) Calquera outra causa prevista na lexislación vixente.

Cando un membro da comisión cese por algunha das causas indicadas anteriormente, procederase a cubrir a vacante da forma establecida no número 6 do artigo 4.

Artigo 8. Dereitos e obrigas dos membros

1. Os membros das comisións terán os seguintes dereitos:

a) Recibir, cunha antelación mínima de corenta e oito horas, a convocatoria da sesión e a orde do día, quedará á súa disposición no mesmo prazo a información e documentación correspondente.

b) Participar nos debates das sesións e emitir o seu voto, así como expresar o seu sentido e os seus motivos, e formular votos particulares.

c) Propor liñas de traballo.

d) Formular suxestións e preguntas.

e) Obter a información precisa para o cumprimento das súas funcións.

f) Outras funcións inherentes á súa representación.

2. Son obrigas dos membros da comisión as seguintes:

a) Asistir ás sesións para as cales fosen convocados e participar nos seus traballos.

b) Axustar a súa conduta ás normas contidas nesta orde e ás directrices e instrucións que, no seu desenvolvemento, acorde o Pleno da comisión.

c) Gardar a debida reserva en relación coas actuacións e informacións que se traten na comisión.

Artigo 9. Funcionamento

1. As comisións funcionarán en pleno.

2. As comisións poderán nomear persoas asesoras que colaboren, na súa condición de expertas, en áreas específicas de coñecemento e na incorporación da visión do paciente, entre outras, profesionais da Fundación Pública Urxencias Sanitarias de Galicia-061, persoas en representación de entidades de acción social do ámbito da saúde mental, profesionais do Instituto de Medicina Legal de Galicia e representantes do ámbito da educación e do ámbito social.

Na súa participación nas reunións das comisións, as persoas expertas disporán de voz pero non de voto.

3. O Pleno das comisións reunirase en sesión ordinaria un mínimo dunha vez ao semestre e dará publicidade ás súas propostas ou recomendacións. As sesións extraordinarias serán convocadas pola persoa que exerza a presidencia, por iniciativa propia ou por proposta da maioría simple dos membros do Pleno.

4. De conformidade co artigo 17.3 da Lei 40/2015, do 1 de outubro, de réxime xurídico do sector público, salvo que non resulte posible, as convocatorias serán remitidas ás persoas que formen parte das comisións a través de medios electrónicos e farase constar nelas a orde do día xunto coa documentación necesaria para a súa deliberación, cando sexa posible, as condicións en que se vai realizar a sesión, o sistema de conexión e, se é o caso, os lugares en que estean dispoñibles os medios técnicos necesarios para asistir e participar na reunión.

5. O Pleno quedará constituído en primeira convocatoria coa presenza da maioría absoluta dos seus membros. De non alcanzarse este quórum, o Pleno poderase constituír en segunda convocatoria, media hora máis tarde da primeira, coa asistencia das dúas quintas partes dos seus membros. Nos dous casos é indispensable a presenza das persoas que exerzan a presidencia e a secretaría, ou a persoa que legalmente as substitúa e da persoa titular da Secretaría.

6. Non poderán ser obxecto de deliberación nin acordo os asuntos que non figuren incluídos na orde do día correspondente á sesión, agás que, presentes todos os membros da comisión, acorden a declaración de urxencia do asunto co voto favorable da maioría.

7. Os acordos adoptaranse polo voto favorable da maioría dos asistentes. En caso de empate, a persoa que exerza a presidencia decidirá co seu voto de calidade.

8. De cada sesión elaborarase a correspondente acta, que será asinada pola persoa titular da Secretaría e contará co visto e prace da que exerza a presidencia. Na acta farase constar, como mínimo, a relación de asistentes, o lugar, a data e a hora da sesión, os asuntos da orde do día, as principais intervencións, os resultados das votacións e os acordos alcanzados. A acta remitirase aos membros da comisión xunto coa convocatoria e a orde do día da seguinte sesión, para os efectos da súa aprobación, se procede. En todo caso, as actas poderán ser aprobadas por vía telemática, logo de sérenlles remitidas aos seus membros ao seu enderezo electrónico.

Disposición adicional única. Centros sanitarios concertados

Os centros sanitarios concertados con poboación asignada poderán ter participación na composición da Comisión Multidisciplinar de Prevención do Suicidio da área sanitaria correspondente, en función da carteira de servizos e do contido do concerto vixente.

Disposición derradeira única. Entrada en vigor

Esta orde entrará en vigor o día seguinte ao da súa publicación no Diario Oficial de Galicia.

Santiago de Compostela, 13 de maio de 2020

Jesús Vázquez Almuíña
Conselleiro de Sanidade