A carne de porcos domésticos, xabaríns, cabalos e outras especies animais poden estar infestadas por nematodos do xénero Trichinella. As persoas que consuman carne infestada por triquinas poden caer gravemente enfermas. A Autoridade Europea de Seguridade Alimentaria (EFSA) recoñece a presenza esporádica de triquinas na Unión, principalmente en porcos criados en liberdade e para autoconsumo. A EFSA sinalou, ademais, que o tipo de produción era o principal factor de risco de infestación por triquina. Por tanto, procede adoptar medidas para previr a enfermidade humana provocada polo consumo de carne infestada por triquinas.
O sacrificio para consumo doméstico privado das especies porcinas en réxime de matanza domiciliaria para o abastecemento familiar é un feito tradicional na nosa comunidade autónoma, polo que se fai necesario articular un sistema polo que as matanzas de animais da especie porcina para o autoconsumo poidan ser controladas no que se refire á análise da presenza de larvas de Trichinella.
No caso da especie porcina para consumo doméstico, é obxectivo da autoridade sanitaria competente garantir a existencia dun sistema que permita que as carnes dos ditos animais se poidan someter a unha análise de detección de triquina conforme o establecido na normativa vixente.
Existen diversos métodos de laboratorio autorizados para a detección de triquina en carnes frescas. O anexo I do Regulamento de execución (UE) 2015/1375 da Comisión, do 10 de agosto de 2015, polo que se establecen normas específicas para os controis oficiais da presenza de triquinas na carne, establece cal é o método de detección de referencia, así como os métodos de equivalencia. O exame triquinoscópico non consegue detectar as especies Trichinella non encapsuladas que infestan animais domésticos e salvaxes e seres humanos, e non é un método adecuado de detección.
O Regulamento (CE) nº 882/2004 do Parlamento Europeo e do Consello, do 29 de abril de 2004, sobre os controis oficiais efectuados para garantir a verificación do cumprimento da lexislación en materia de pensos e alimentos e a normativa sobre saúde animal e benestar dos animais, establecía que as autoridades competentes podían designar unicamente laboratorios que funcionasen e estivesen avaliados e acreditados conforme normas europeas.
A data de entrada en vigor desta obriga foi prorrogada en sucesivas ocasións, sendo a última o Regulamento de execución 2016/1843 da Comisión, do 18 de outubro de 2016, polo que se establecían medidas transitorias de aplicación do Regulamento 882/2004 do Parlamento Europeo e do Consello, no que se refire á acreditación dos laboratorios oficiais que realizan ensaios oficiais de Trichinella, e abriuse un período transitorio ata o 31 de decembro de 2020.
A publicación do Regulamento (UE) 2017/625 do Parlamento Europeo e do Consello, do 15 de marzo de 2017, relativo aos controis e outras actividades oficiais realizadas para garantir a aplicación da lexislación sobre alimentos e pensos, no seu artigo 40 exceptúa a condición de acreditación obrigatoria para determinados laboratorios oficiais, concretamente:
– Aqueles cuxa única actividade consista na detección de triquinas na carne,
– Que só utilicen para a detección de triquinas os métodos a que se refire o artigo 6 do Regulamento de execución (UE) 2015/1375 da Comisión, do 10 de agosto de 2015;
– Que efectúen a detección de triquinas baixo a supervisión das autoridades competentes ou dun laboratorio oficial designado pola autoridade competente e acreditado de acordo coa norma EN ISO/IEC 17025 para a utilización dos métodos de referencia, e
– Que participen regularmente e con resultados satisfactorios nos ensaios interlaboratorios comparados ou nos ensaios de aptitude organizados polos laboratorios nacionais de referencia para os métodos que os laboratorios oficiais utilicen para a detección de triquinas.
A Orde do 18 de outubro de 2010, pola que se crea a Rede integrada de laboratorios de diagnóstico de triquina da Comunidade Autónoma de Galicia, establece que a rede está composta polo Laboratorio de Saúde Pública de Galicia e as unidades de análises localizadas nos matadoiros que realizan os controis oficiais de triquina conforme a lexislación vixente, utilizando os métodos a que se refire o artigo 6 do citado Regulamento 2015/1375, do 10 de agosto de 2015. Esta rede está capacitada para a detección de triquinas na carne de porcos domésticos, polo que se considera axeitado o uso desta rede de acordo cos métodos autorizados para a análise de triquinas en carnes de porcos para autoconsumo.
Por outra banda, o 20 de novembro de 1995 foi publicada no DOG a Orde do 30 de outubro de 1995 pola que se regula o programa de control sanitario das matanzas domiciliarias de animais da especie porcina para o autoconsumo, coa cal se articulaba un sistema para que as carnes de matanzas domiciliarias dos porcos para autoconsumo non fosen consumidas sen que se realizasen as análises de triquina correspondentes.
Tras a publicación do Regulamento (CE) nº 2075/2005 da Comisión, do 5 de decembro, polo que se establecen normas específicas para os controis oficiais da presenza de triquinas na carne e as súas modificacións, así como a derrogación deste feita polo Regulamento 2015/1375, do 10 de agosto, faise necesaria a adaptación dos métodos autorizados de análises parasitolóxicas, polo que se fai necesario derrogar a Orde do 30 de outubro de 1995.
Porén, búscase facilitar aos cidadáns a análise parasitolóxica dos porcos sacrificados en réxime de matanzas domiciliarias, de gran tradición na nosa comunidade autónoma.
Por todo o exposto, a consellería competente en materia de sanidade debe establecer as condicións requiridas aos laboratorios de análises de triquina para poderen ser designados laboratorios oficiais. Faise necesario, ademais, articular un sistema de solicitude voluntaria para a cidadanía polo cal as carnes procedentes das matanzas domiciliarias, non sexan consumidas sen que se realicen as análises parasitolóxicas de presenza de triquina correspondentes, polos métodos de laboratorio autorizados para a detección de triquina nas carnes frescas.
Por todo o anterior e de acordo co disposto no artigo 33.1 do Estatuto de autonomía de Galicia, e en uso das facultades que me confiren os artigos 34.6 e 38 da Lei 1/1983, do 22 de febreiro, de normas reguladoras da Xunta e da súa Presidencia,
ACORDO:
Artigo 1. Obxecto
A presente orde ten por obxecto establecer:
a) As condicións baixo as cales se manterá a Rede integrada de laboratorios de diagnóstico de triquina da Comunidade Autónoma de Galicia, mediante a designación do laboratorio de control oficial para análise de triquina, así como as condicións que deberán cumprir as unidades de análises dos matadoiros que queiran ser integrados dentro da rede para participaren no control oficial.
b) O procedemento polo cal as persoas interesadas poderán solicitar a realización de análise para a detección de triquina en carnes procedentes de matanzas domiciliarias de animais da especie porcina para o autoconsumo.
c) Esta orde regula o procedemento administrativo SA357A (Integración das unidades de análise na Rede integrada de laboratorios de diagnóstico de triquina da Comunidade Autónoma de Galicia).
Artigo 2. Rede integrada de laboratorios de diagnóstico de triquina
1. A Rede integrada de laboratorios de diagnóstico de triquina da Comunidade Autónoma de Galicia configúrase como unha estrutura de natureza científico-técnica composta polo Laboratorio de Saúde Pública de Galicia e polas unidades de análises integradas.
2. O Laboratorio de Saúde Pública de Galicia, de natureza pública, dependente da consellería competente en materia de sanidade, actuará como laboratorio central acreditado. Este laboratorio, a través da unidade de parasitoloxía, ten a responsabilidade de coordinador e supervisor o funcionamento das distintas unidades de análises.
3. As unidades de análises localizadas nos matadoiros de Galicia que realicen controis de triquina e que se integren na rede, dividiranse en dúas seccións:
a) Sección I: as unidades que realicen unicamente controis de triquina para autocontrol propio. Estas unidades integraranse na rede de conformidade co previsto no artigo 5.
b) Sección II: as unidades que realicen, ademais, controis de triquina de carne procedente de matanzas domiciliarias de animais da especie porcina para o autoconsumo.
Artigo 3. Dirección científico-técnica da rede
A dirección científico-técnica da rede levaraa a cabo o Laboratorio de Saúde Pública de Galicia a través da unidade de parasitoloxía, o cal realizará as seguintes funcións:
a) Establecer os criterios e liñas de actuación da actividade das unidades de análises integradas na rede, así como os parámetros científico-técnicos e organizativos daquelas.
b) Establecer e poñer en funcionamento unha rede informática para a interconexión e intercambio de datos relativos á detección e identificación de riscos.
c) Establecer os contactos necesarios con outras redes de detección ou alerta no ámbito do control sanitario.
d) Elaborar protocolos de primeira actuación e resposta rápida.
e) Procurar a posta en marcha de novas técnicas de detección e identificación.
f) Coordinar a intervención adecuada das unidades de análises integradas na rede, así como as derivadas das actuacións que requiran a súa intervención.
g) Realizar funcións de apoio e coordinación dos medios científico-técnicos necesarios para a toma de decisións en situacións de urxencia ou noutras que requiran de actuacións coordinadas no seu ámbito de actuación.
h) Establecer os requisitos formativos mínimos do persoal para o correcto exercicio das funcións encomendadas á rede.
i) Revisar o sistema mediante a realización de auditorías internas.
j) Dispoñer e manter activo un adecuado control do cumprimento por parte das unidades analíticas dos requisitos exixidos pola norma EN ISO/IEC 17025 e que veñen establecidos no Manual de calidade, procedementos xerais e procedementos normalizados de traballo.
k) Outras funcións que lle sexan asignadas ou encomendadas polas autoridades sanitarias.
Artigo 4. Unidades de análises integradas
1. As unidades de análises integradas cumprirán os requisitos técnicos e de calidade establecidos polo Laboratorio de Saúde Pública de Galicia, así como os protocolos, directrices e liñas de actuación emanados deste no exercicio das funcións encomendadas.
2. A súa única actividade consistirá na detección de triquina na carne, mediante os métodos a que se refire o artigo 6 do Regulamento (UE) 2015/1375, do 10 de agosto de 2015.
3. Efectuarán a detección de triquinas baixo a supervisión do Laboratorio de Saúde Pública de Galicia, acreditado de acordo coa norma EN ISO/IEC 17025 para a utilización dos citados métodos analíticos.
4. Participarán regularmente e con resultados satisfactorios nos ensaios interlaboratorios comparados ou en ensaios de aptitude organizados polo Laboratorio de Saúde Pública de Galicia para os métodos que estas unidades utilicen para a detección de triquinas.
5. Os controis realizados polas unidades integradas da sección I (para autocontrol propio) formarán parte do control oficial dos produtos, e poderán facer mención nos seus informes á súa condición de unidades integradas na rede.
6. O persoal dos servizos oficiais de saúde pública con destino nun matadoiro con unidade de análise integrada exercerá, para todos os efectos, as funcións de responsable técnico dela.
7. Na páxina web da Consellería de Sanidade figurará a listaxe das unidades analíticas integradas, coas seccións que lles correspondan, así como os días e horarios en que se recollen as mostras de porco de matanzas domiciliarias, para os efectos de realizar o control consonte o disposto no artigo 7.
8. A entidade solicitante ou representante debe presentar unha declaración responsable na que manifeste o seguinte:
a) Que a unidade de análise indicada cumpre cos requisitos establecidos no anexo I da orde pola que se regula a Rede integrada de laboratorios de diagnóstico de triquina e o procedemento para solicitar o control sanitario da triquina nas matanzas domiciliarias de animais da especie porcina para o autoconsumo.
b) Que a unidade manterá o cumprimento dos requisitos técnicos e de calidade establecidos polo laboratorio central acreditado, así como os protocolos, directrices e liñas de actuación emanados deste no exercicio das funcións encomendadas durante a vixencia da actividade.
c) Que a entidade titular da unidade de análise se compromete a comunicar calquera variación nas condicións declaradas, así como calquera incidencia que puider afectar a calidade das funcións que se van desenvolver.
d) Que todos os datos contidos nesta declaración responsable son certos.
e) Que coñece e se obriga a manter os requisitos exixibles das unidades de análises integradas:
1º. Requisitos estruturais:
Contar cun local coas instalacións e condicións ambientais axeitadas para a realización da técnica conforme a norma UNE/EN ISO 17025.
Contar cos equipamentos e materiais funxibles necesarios para a realización da técnica conforme o Regulamento (UE) nº 2015/1375, do 10 de agosto, polo que se establecen normas específicas para os controis oficiais de presenza de triquinas na carne.
As unidades analíticas serán responsables da calibración e mantemento dos equipamentos que utilicen para a realización da técnica.
2º. Requisitos de persoal:
Dispor dos medios humanos necesarios e con formación axeitada para a realización da técnica. Deberase enumerar a relación de persoal auxiliar de que dispón e súa cualificación.
Este persoal deberá realizar as tarefas que veñen descritas no Manual de calidade do laboratorio central, en relación coa unidade analítica: xestionar o almacén de material funxible, preparar os ensaios, manexar as mostras, completar as follas de traballo e cumprir as responsabilidades que se lle asignen nos distintos documentos do sistema de calidade.
3º. Requisitos de calidade:
As unidades analíticas deberán cumprir todos os requisitos exixidos polo sistema de calidade implantado no laboratorio central de que van depender.
4º. Cada unidade será responsable do seu financiamento en relación con persoal auxiliar, equipamentos e material funxible necesarios, mantemento e calibración de equipos e custos derivados da implantación do sistema de calidade, da acreditación e do seu mantemento.
Artigo 5. Integración das unidades de análises localizadas nos matadoiros de Galicia que realicen controis de triquina. Declaración
1. O procedemento de integración iniciarase coa presentación pola entidade interesada dunha declaración responsable do cumprimento dos requisitos exixidos, segundo o modelo establecido no anexo I (código de procedemento SA357A) e cos efectos previstos no artigo 69 da Lei 39/2015, do 1 de outubro, do procedemento administrativo común das administracións públicas.
2. As solicitudes presentaranse obrigatoriamente por medios electrónicos a través do formulario normalizado dispoñible na sede electrónica da Xunta de Galicia (https://sede.xunta.gal). O prazo de presentación da solicitude está aberto todo o ano.
Se algunha das entidades interesadas presenta a súa solicitude presencialmente, será requirida para que a emende a través da súa presentación electrónica. Para estes efectos, considerarase como data de presentación aquela en que fose realizada a emenda.
3. A Dirección Xeral de Saúde Pública verificará, en calquera momento, o cumprimento dos requisitos establecidos no artigo 4, e ditará a correspondente resolución, no prazo máximo de tres meses, acordando a integración ou non da unidade na rede. Contra esta resolución poderase recorrer en alzada ante a persoa titular da consellería competente en materia de sanidade, de conformidade co previsto nos artigos 121 e 122 da Lei 39/2015, do 1 de outubro. O silencio administrativo considerarase positivo.
4. Cando se constate que unha unidade de análise integrada incumpre os requisitos, protocolos, directrices, criterios ou liñas de actuación establecidos polo laboratorio central, ou ben cando se detecten irregularidades con ocasión da realización de actividades de inspección ou control oficial, a Dirección Xeral de Saúde Pública poderá, logo de audiencia do/da titular da unidade afectada, acordar a exclusión desta da rede. Este acordo poderase recorrer igualmente en alzada.
A exclusión da rede poderase realizar tamén por instancia da persoa ou entidade titular da unidade de análise.
Artigo 6. Documentación complementaria necesaria para a tramitación do procedemento
As persoas interesadas deberán achegar coa solicitude a seguinte documentación:
a) Documento acreditativo da representación.
b) No caso de que o solicitante sexa unha persoa xurídica, copia certificada da súa constitución e certificación da súa inscrición no Rexistro Mercantil, de ser o caso.
A documentación complementaria deberá presentarse electronicamente. As persoas interesadas responsabilizaranse da veracidade dos documentos que presenten. Excepcionalmente, a Administración poderá requirir a exhibición do documento orixinal para o cotexo da copia electrónica presentada.
Se algunha das persoas interesadas presenta a documentación complementaria presencialmente, será requirida para que a emende a través da súa presentación electrónica.
Para estes efectos, considerase como data de presentación aquela en que fose realizada a emenda.
Sempre que se realice a presentación de documentos separadamente da solicitude, deberase indicar o código e o órgano responsable do procedemento, o número de rexistro de entrada da solicitude e o número de expediente, se se dispón del.
Artigo 7. Comprobación de datos
1. Para a tramitación deste procedemento consultaranse automaticamente os datos incluídos nos seguintes documentos elaborados polas administracións públicas:
a) DNI/NIE da persoa representante da entidade solicitante.
b) NIF da entidade solicitante.
2. No caso de que as persoas interesadas se opoñan a esta consulta, deberán indicalo no recadro correspondente habilitado no formulario de inicio e achegar os documentos correspondentes.
3. Excepcionalmente, no caso de que algunha circunstancia imposibilite a obtención dos citados datos, poderase solicitar ás persoas interesadas a presentación dos documentos correspondentes.
4. Se da comprobación efectuada resultara algunha discordancia cos datos facilitados polo propio interesado, o órgano instrutor estará facultado para realizar as actuacións procedentes para aclarala.
Artigo 8. Notificacións
1. As notificacións de resolucións e actos administrativos practicaranse só por medios electrónicos, nos termos previstos na normativa reguladora do procedemento administrativo común.
2. As notificacións electrónicas realizaranse mediante o Sistema de notificación electrónica de Galicia-Notifica.gal dispoñible a través da sede electrónica da Xunta de Galicia (https://sede.xunta.gal). Este sistema remitirá ás persoas interesadas avisos da posta á disposición das notificacións á conta de correo e/ou teléfono móbil que consten na solicitude. Estes avisos non terán, en ningún caso, efectos de notificación practicada e a súa falta non impedirá que a notificación sexa considerada plenamente válida.
3. Neste caso as persoas interesadas deberán crear e manter o seu enderezo electrónico habilitado único a través do Sistema de notificación electrónica de Galicia-Notifica.gal, para todos os procedementos administrativos tramitados pola Administración xeral e do sector público autonómico. En todo caso, a Administración xeral poderá de oficio crear o indicado enderezo, para os efectos de asegurar que persoas interesadas cumpren a súa obriga de relacionarse por medios electrónicos.
4. As notificacións entenderanse practicadas no momento en que se produza o acceso ao seu contido, e entenderanse rexeitadas cando transcorresen dez días naturais desde a posta á disposición da notificación sen que se acceda ao seu contido.
5. Se o envío da notificación electrónica non for posible por problemas técnicos, a Administración xeral e do sector público autonómico practicará a notificación polos medios previstos na normativa reguladora do procedemento administrativo común.
Artigo 9. Trámites administrativos posteriores á presentación de solicitudes
Todos os trámites administrativos que as persoas interesadas deban realizar durante a tramitación deste procedemento deberán ser realizados electronicamente accedendo á carpeta do cidadán da persoa interesada, dispoñible na sede electrónica da Xunta de Galicia.
Artigo 10. Control sanitario de triquina de carnes da especie porcina para consumo doméstico privado procedentes de matanzas domiciliarias
1. As carnes dos porcos e os seus produtos, procedentes de matanzas domiciliarias, destinaranse unicamente ao autoconsumo ou consumo doméstico privado e queda prohibida a súa comercialización.
2. Para estes casos de matanzas domiciliarias, as persoas interesadas poden solicitar a realización de análise de triquina con técnicas oficialmente recoñecidas, para o cal deberán:
a) Aboar o importe da taxa por cada análise de mostra solicitada.
b) Formular a solicitude de realización da análise parasitolóxica segundo o modelo recollido no anexo II, para a súa entrega na unidade do matadoiro seleccionado. As copias da devandita solicitude estarán dispoñibles nos matadoiros da rede.
c) Realizar a toma de mostras para a súa análise, como se mostra no anexo III.
A mostra de cada animal será tomada pola persoa interesada e consistirá nunha cantidade mínima de 50 g composta polos piares do diafragma, músculo maseter e/ou base da lingua de cada porcino de autoconsumo sacrificado, identificando sempre cada unha das mostras de forma inequívoca de modo que poida identificarse a procedencia do porco a través do Rexistro Xeral de Explotacións Gandeiras (Rega) da explotación.
d) Entregar a mostra á unidade de análise de triquina seleccionada, xunto coa solicitude de análise e o documento comprobante de aboamento da taxa. A entrega deberá facerse de forma persoal ou mediante autorización escrita a unha terceira persoa.
A data e a hora en que se vai a realizar a entrega das mostras deberán axustarse ás establecidas para a unidade de análise de triquina seleccionada, das que figuran na páxina web da Consellería de Sanidade.
Artigo 11. Recepción das mostras
As unidades analíticas integradas poderán rexeitar a recolla de mostras que non reúnan as características anatómicas segundo establece a letra c) do artigo anterior ou cando, polo seu estado, non sexa posible sometelas á análise, así como tamén aquelas que non aboasen a taxa correspondente.
Artigo 12. Análise e notificación de resultados
As unidades analíticas integradas realizarán a análise parasitolóxica buscando a presenza de Trichinella spp nas mostras que lles sexan entregadas e emitirán, no prazo de 48 horas hábiles, un ditame co resultado da análise, segundo o modelo recollido no anexo IV, que será notificado á persoa interesada polo medio elixido por esta.
Artigo 13. Dedución das taxas
As persoas titulares dos matadoiros que se acollan á realización das análises parasitolóxicas de triquina debidas ás matanzas domiciliarias poderán deducir por mostra analizada o importe correspondente de conformidade co sinalado na Lei 6/2003, do 9 de decembro, de taxas, prezos e exaccións reguladoras da Comunidade Autónoma de Galicia. A dedución descontarase da taxa xerada polo concepto de inspeccións e controis sanitarios oficiais de carnes frescas en matadoiros.
Disposición adicional primeira. Unidades analíticas anteriormente integradas
1. As unidades de análises de triquina que formaban parte da Rede integrada de laboratorios de diagnóstico de triquina da Comunidade Autónoma de Galicia, creada pola Orde do 18 de outubro de 2010, continuarán formando parte da sección I dela, sen prexuízo de que as autoridades competentes deban, de oficio, proceder á cancelación daquelas que non cumpran os requisitos exixidos.
2. A consellería competente en materia de sanidade requirirá a todas as unidades da rede unha declaración sobre a súa inclusión na sección II, e emitirá neste caso, unha resolución.
Disposición adicional segunda. Actualización de modelos normalizados
Os modelos normalizados aplicables na tramitación do procedemento regulado na presente disposición poderán ser modificados co obxecto de mantelos actualizados e adaptados á normativa vixente. Para estes efectos, será suficiente a publicación destes modelos adaptados ou actualizados na sede electrónica da Xunta de Galicia, onde estarán permanentemente accesibles para todas as persoas interesadas.
Disposición adicional terceira. Datos de carácter persoal
Os datos persoais recollidos na tramitación deste procedemento cuxo tratamento e publicación autoricen as persoas interesadas mediante a presentación das solicitudes, serán incluídos nun ficheiro de titularidade da Consellería de Sanidade denominado «Relacións comerciais e económicas con terceiros», co obxecto de xestionar o presente procedemento, así como para informar as persoas interesadas sobre a súa tramitación. O órgano responsable deste ficheiro é a Consellería de Sanidade. Os dereitos de acceso, rectificación, cancelación e oposición poderanse exercer ante a Secretaría Xeral Técnica da Consellería de Sanidade mediante o envío dunha comunicación ao seguinte enderezo: Edificio Administrativo San Lázaro, s/n, 15703 Santiago de Compostela ou a través dun correo electrónico ao servizo.control.auditorias@sergas.es.
Disposición derrogatoria única. Derrogación normativa
Quedan derrogadas cantas disposicións de igual ou inferior rango se opoñan ao disposto nesta orde e, expresamente, a Orde do 30 de outubro de 1995 pola que se regula o programa de control sanitario das matanzas domiciliarias de animais da especie porcina para autoconsumo, e a Orde do 18 de outubro de 2010, pola que se crea a Rede integrada de laboratorios de diagnóstico de triquina da Comunidade Autónoma de Galicia.
Disposición derradeira primeira. Facultade de execución
Facúltase a persoa titular da Dirección Xeral de Saúde Pública para ditar cantas instrucións e ordes de servizo sexan necesarias para a execución desta orde.
Disposición derradeira segunda. Entrada en vigor
Esta orde entrará en vigor o día seguinte ao da súa publicación no Diario Oficial de Galicia.
Santiago de Compostela, 26 de xaneiro de 2018
Jesús Vázquez Almuíña
Conselleiro de Sanidade
