Santiago de Compostela, 22 de novembro de 2023

O conselleiro do Mar, Alfonso Villares, salientou hoxe no Parlamento que neste ano atípico, que non está a ser propicio para o crecemento dos moluscos, desde a Xunta de Galicia “imos tomar as medidas que sexan necesarias co fin de recuperar a produtividade dos nosos bancos marisqueiros, partindo sempre do consenso co sector e contando co aval científico”.

Sinalou que a Xunta está a explorar diferentes vías de actuación co obxectivo de maximizar o apoio aos profesionais do marisqueo das rías galegas ante a mortaldade da ameixa e o berberecho provocada polo impacto dos continuos temporais que golpearon a comunidade no que vai de outono. Dada a magnitude desta situación, entre as opcións que están enriba da mesa está elevar ao Goberno central a petición de declaración das áreas das rías como zonas afectadas gravemente por unha emerxencia de protección civil. Así o demanda boa parte do sector, que reclaman a consideración de zona catastrófica.    

O titular do Mar fixo estas manifestacións na resposta a unha interpelación no Pleno do Parlamento sobre as actuacións do seu departamento para mellorar a produtividade da Ría de Muros e Noia, regular os desaugues dos encoros e paliar as repercusións económicas do peche da campaña marisqueira.

Alfonso Villares sinalou que acudir ás posibilidades que ofrece a normativa de emerxencias constituiría a busca de apoio dunha “medida excepcional para unha situación completamente excepcional”, onde as precipitacións récord tanto en volume como en días consecutivos propiciaron unha caída da salinidade da auga a niveis que non se recordan. Na actualidade xa se están a recabar os datos e realizar os informes precisos para definir con rigor e fundamentos sólidos as zonas sobre as que se podería aplicar esta tipo de medidas, polo que de momento non se presentou unha relación das mesmas. 

Coa situación da Ría de Muros-Noia como referente e eixo da interpelación, o conselleiro manifestou que desde o primeiro momento “na Xunta de Galicia puxémonos a disposición do sector para financiar a parada temporal da actividade”, pero tendo en conta que é necesario atender ás condicións que marca a entrada en vigor do Fondo Europeo Marítimo, de Pesca e Acuicultura (Fempa) para o outorgamento de axudas. Un novo fondo que abre a porta a que este apoio non se quede so no marisqueo a flote, como ocorría co FEMP, abríndose tamén ao marisqueo a pé.

Alfonso Villares explicou que para artellar as axudas é imprescindible que o Goberno central publique o Real Decreto que o habilita ao regular as paradas definitivas e temporais. Por iso reclamou celeridade ao Executivo estatal para que a norma vexa a luz e se poda verificar os condicionantes para poder acceder ás axudas e actualizar as contías correspondentes. Recordou o conselleiro que a flota do cerco leva agardando desde comezos deste ano que se publique esta mesma normativa para poder percibir as axudas pola parada a que se viron forzados boa parte dos barcos pola imposibilidade de saír a faenar para capturar xurelo. 

A Xunta traballa, dixo, para tratar de poñer a disposición do sector estes apoios canto antes, pero para que así sexa reclama tamén axilidade nos imprescindibles trámites da Administración xeral.

No conxunto das rías entre maio e o pasado outubro observouse unha elevada temperatura superficial da auga, e a partir de mediados do mes pasado e ata a primeira semana do actual o tren de borrascas que atravesou Galicia provocou intensas choivas e descensos acusados de salinidade que, en moitas zonas, acadaron niveis de compromiso para a viabilidade dos moluscos, xa debilitados por mor do estrés térmico ao que estiveron sometidos no verán.

Muros-Noia

Na súa exposición o titular do Mar abordou a situación específica da ría de Muros-Noia, que xa resultara moi afectada polos temporais de finais de 2022 e inicios de 2023, o que levou a varias vedas ao longo deste ano. A inviabilidade económica motivou o precipitado peche da campaña e dos bancos marisqueiros desde o pasado día 2 de novembro, a petición da confraría noiesa, para o que resta do ano e o primeiro cuatrimestre do próximo exercicio cando así se recolla no plan de xestión proposto de 2024 a 2026. Recordou Alfonso Villares que acudiu a Noia para coñecer in situ as demandas e necesidades do seu sector marisqueiro e artellar xuntos as medidas que contribuísen a paliar a situación.

Sobre a parada temporal da actividade por circunstancias extraordinarias de forza maior sinalou o conselleiro que para este tipo de casos que impiden a actividade extractiva a pé e a flote existe un réxime específico de protección dentro da Seguridade Social que faculta o cobro dunha prestación económica mensual. Recoñeceu que para a súa concesión existe unha longa lista de requisitos e que se atende ás circunstancias particulares de cada solicitante, pero amosou o seu compromiso de colaborar co Instituto Social da Mariña para que estas prestacións sexan accesibles a tódolos profesionais afectados.

A través desta liña de acción xa se flexibilizaron determinadas circunstancias, como as relativas á posibilidade de realizar actividades de semicultivo e vixilancia durante o tempo que dure o cese, que era unha actividade que esta prestación non contemplaba nun inicio.

Desde a Consellería do Mar o compromiso é continuar a apoiarse nos organismos de referencia en Europa cos que conta a comunidade, como son o Intecmar (Instituto Tecnolóxico para o Control do Medio Mariño de Galicia), o CIMA (Centro de investigacións Mariñas) e o Centro Tecnolóxico do Mar-Fundación Cetmar para estudar o estado das rías, identificar os impactos negativos tanto medioambientais como meteorolóxicos que afectan á actividade marisqueira e poñerse a traballar a través de iniciativas como Redemar, a Rede entre o sector pesqueiro e organismos científicos na Comunidade Autónoma de Galicia, na busca de solucións que permitan recuperar a produtividade dos bancos marisqueiros.     

Tamén se continuará a intensificar o seguimento do estado de cada un destes bancos para mellorar a súa situación con procesos de rexeneración que, desde 2010, supuxeron investir nas rías preto de 20 millóns de euros, actuar sobre máis de 18 millóns de metros cadrados e sementar uns 300 millóns de unidades de ameixa. Os técnicos da Consellería do Mar están a disposición das confrarías de pescadores para continuar por este camiño e apoialas en todo o que precisen.

Xestión dos encoros

En relación coa xestión dos encoros durante os episodios de intensas choivas como os rexistrados, o titular de Mar manifestou que se está a traballar xunto a Consellería de Infraestruturas e Mobilidade coa empresa que xestiona o encoro do Tambre para redefinir o protocolo de actuación ante a apertura das portas. Alfonso Villares resaltou que os contactos están a dar os seus froitos e que se espera ofrecer pronto unha resposta en firme que está a demandar a confraría de Noia, de cara a que se lles facilite unha comunicación temperá da evacuación das augas almacenadas.    

Tamén quixo deixar claro que ante altas precipitacións como as sufridas os encoros xogan un papel importante na regulación do caudal dos ríos, pois evitan que toda a auga procedente das choivas vaia a parar ao mar de golpe.